Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite bozukluğu (DEHB) Nedir ? Türleri Nelerdir ?

Aslında bu bozukluğa çağımızda çocuk ve ergenlerde en sık görülen bozukluk da diyebiliriz. Özellikle pandemi süreci sonrası görülme sıklığı oldukça artış gösterdi. Genel olarak her sınıfta 2-3 öğrencinin DEHB tanısına sahip olduğunu söyleyebiliriz.

DEHB’de en önemli özelliklerden sizlere bahsetmek istiyorum. DEHB; %70-80 genetik geçişli yapısal bir bozukluktur. Bilinenin aksine sadece anne-baba tutumu ile DEHB olmaz, ancak anne-baba tutumu çocuk ve ergende mevcut olan bulguların şiddetinde artma veya azalmaya yol açabilir. DEHB si olan tüm çocuklar bedensel olarak da hareketli olmayabilirler. Çünkü DEHB’nin 3 alt tipi mevcuttur:

1.DEHB-dikkat eksikliğinin önde geldiği tip

2.DEHB-hiperaktivite/dürtüselliğin önde geldiği tip

3.DEHB-bileşik tip (1+2).

Özellikle DEHB-dikkat eksikliği alt tipi kızlarda daha sık olarak görülmektedir. Diğer alt tipler erkeklerde daha sıktır. DEHB’de tanı için ebeveynlerden ve öğretmelerden alınan öykü, çocuğun gözlemi en önemlisidir. Yapılan hiçbir test ile (kan testi veya psikometrik test) DEHB tanısı konamaz. DEHB %25-30 tek başına bulunan bir bozukluktur. Ve DEHB’li çocuk ve ergenlerin çoğuna tik bozukluğu, takıntılar, konuşma bozuklukları, kaygı bozuklukları, özel öğrenme bozuklukları (disleksi, disgrafi, diskalkuli), davranım bozukluğu, uyku bozuklukları… eşlik eder. DEHB her zeka düzeyinde görülen bir bozukluktur. Düşünülenin aksine DEHB’li her çocuk zeki çocuk değildir. DEHB’nin tedavi sürecinde gidişatı belirleyen pek çok faktör vardır:

1.Tanının erken konulması ve tedaviye erken başlanması,

2.Doğru ebeveyn tutumları,

3.Çocuğun normal ve yüksek zeka düzeyine sahip olması,

4.DEHB’ye eşlik eden başka bir ruhsal bozukluğun olmaması

5.Alınan eğitim kalitesi,… olumlu faktörlerden bazılarıdır.

DEHB’nin tedavisinde bozukluğun şiddeti son derece önemlidir. Burada en önemli faktörlerden birisi okul öncesi eğitimde geç kalmamaktır. Hafif düzey DEHB bulguları var ise bazı terapiler ile (oyun terapisi, ergoterapi, özel eğitim, dil ve konuşma terapisi, anne-babaya tutumlarla ilgili destek önerileri,…) çocuğa yardımcı olmak mümkün olabilir. Orta ve ağır düzeyde olan DEHB için ilaç desteği önceliklidir. Bu nedenle tanı aşamasında çocuk ve ergenin mutlaka bir çocuk ve ergen psikiyatri uzmanı tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir.

Prof. Dr. Fevziye TOROS

Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı