13-18 AY GELİŞİM ÖZELLİKLERİ- DETAYLI ANLATIM

• Dört küple kule yapar.

• Farklı büyüklükteki nesneleri tutmak için parmakla almak, avuçlamak ya da kucaklamak gibi farklı davranışlar gösterir.

• Yetişkinle birlikte kitap ya da resimlere en az 5 dakika süreyle bakar.

• Yetişkinin gösterdiği ya da işaret ettiği uzaktaki bir nesneye bakar.

• Ortamda bulunmayan kişi sorulduğunda bakışları ile o kişiyi arar.

• İki kaptan birinin altına bir nesne saklanırken izledikten sonra, saklanan nesneyi doğru kabın altında bulur.

• Kişisel bakım rutinine giysisini, bezini ya da ıslak mendil getirme gibi davranışlarla kısmi katılım gösterir.

• Bir sonuca ulaşmak için ardışık olarak iki ayrı davranış gösterir.

• Yetişkinin daha önce yaptığını gördüğü davranışları uygun durumlarda bir süre sonra taklit eder.

• Yetişkinin sözcüklerini taklit eder.

• Ellerini iki yana açmak, “Bitti.” demek, bakmak gibi davranışlarla nesnelerin varlık ve yokluklarını anladığını gösterir.

• Kendine yönelik -mış gibi oyun eylemlerinde bulunur.

• -mış gibi iki eylemi birleştirip oyun dizisi oluşturur.

• Birbiri ile aynı olan iki nesneyi eşler.

• İki farklı grup nesneyi türlerine göre sınıflar

• stediği nesneye ulaşmasını engelleyen nesnenin etrafından dolaşarak ya da üzerinden geçerek nesneye ulaşır.

• Yardıma gereksinim duyduğunda jestlerle ya da sözcüklerle yetişkinden yardım ister.

• . İstediği nesneye ulaşmak için ikinci bir nesneyi kullanır.

• İlişkisiz bir yapbozun bir parçasını denemeler yaptıktan sonra yerine takar.

ALICI DİL BECERİLERİ GÖSTERGELERİ

• ​Temel duyguları yüz ifadelerinden anlayarak uygun jest ya da mimikleri gösterir.

• Adını sıkça duyduğu nesneler arasından söylenen nesneyi işaret ederek gösterir.

• Tanıdığı nesneler sözel olarak istendiğinde alıp getirir.

• Adı söylenen üç vücut parçasını oyuncak bebek ya da karşısındaki yetişkin üzerinde gösterir.

• Adı söylenen üç vücut parçasını kendi üzerinde gösterir.

• Kendisiyle konuşan kişiyi göz teması kurma, gülümseme ya da ses çıkarma gibi davranışlarla anladığını gösterir.

• Farklı giysi türleri sorulduğunda doğru olanı gösterir.

• Oyun sırasında nesneleri işlevine uygun kullanır.

• Aynı anda iki nesneyi ilişkilendirerek oynar.

• Sıkça karşılaştığı aynı kategoriden nesneler arasından adı söylenen iki nesneyi gösterir.

• İstenildiğinde görüş alanı dışında olan nesneleri arar.

• Olumsuzluk belirten -me, -ma eklerini, sözel ya da sözel olmayan tepkilerle anladığını gösterir.

İFADE EDİCİ DİL BECERİLERİ GÖSTERGELERİ

• Yetişkinin dikkatini çekmek amacıyla, ilgilendiği nesneyi sözel ya da sözel olmayan davranışlarla gösterir.

• İsteklerini (nesne, hizmet ya da eylem) sözel ya da sözel olmayan davranışlarla ifade eder.

• Söylendiğinde selamlaşır.

• Başkalarının konuşmalarını onaylamak amacıyla jest-mimik, sesleme ve/veya sözcük üretir.

• Kızdığını ya da istemediğini iletmek amacıyla jest-mimik, sesleme ve/veya sözcük üretir.

• Etkileşimi başlatmak için istendiğinde ya da kendiliğinden elindeki nesneyi yetişkine verir.

• Fiziksel olarak bulunduğu bağlamla sınırlı konularla ilgili, bakış ve/veya sesleme ile sohbet başlatır.

• /m/, /n/, /p/, /b/, /t/, /d/, /k/ ses birimlerini doğru üretir.

• İletişim sırasında kendiliğinden en az beş sözcük kullanır.

• Şaşkınlık belirten ifadeleri yerinde kullanır.

• Reddetmek veya karşı çıkmak için “Hayır.” der.

• Tek sözcüğü cümleye karşılık gelecek şekilde kullanır.

• İletişim sırasında durum eki (-i hâli) kullanır.

• İletişim sırasında bilinen geçmiş zamanı (-di) kullanır.

• İletişim sırasında olumsuzluk (-me, -ma) eklerini kullanır.

SOSYAL DUYGUSAL GELİŞİM GÖSTERGELERİ

• Bir varlığın güvenli olup olmadığından emin olmadığında ebeveyne bakarak ondan güvence ister.

• Tanımadığı yetişkin bir nesneyi etkileşim için kullandığında, yetişkinin yakınlaşmasına izin verir.

• Oyuncağını alan çocuğa tepki verir.

• Ebeveyninin cesaretlendirmesi ile diğer bebeğe ya da çocuğa nesne önerir.

• Yetişkin ile gerçekleştirdiği oyun rutinini akranı ile tekrar eder.

• Sıklıkla aynı çocuklar ile aynı oyunları oynamayı tercih eder.

• Ağlayan arkadaşını sakinleştirmek için, annesinin kendisini sakinleştirmek için kullandığı yöntemleri kullanır.

• Çığlık atan çocuğa dikkatlice bakar.

• Oyun oynadığı akranı çığlık attığında şaşkınlığını oyun oynamayı bırakarak gösterir.

• Kendisini rahatsız eden çocuktan uzaklaşır.

• Üzgün olan yetişkinin, kendini iyi hissetmesini sağlamak için ona dokunur ya da sarılır.

• Emin olamadığı durumlarda yetişkinden onay alır.

• Yetişkinin kaygı duyduğu ya da korktuğu durumlarda çevreyi araştırır.

• Kendinden büyük çocukları taklit ederek oyuncaklarla farklı şekilde oynar.

• İletişim sırası alan yetişkinlerin iletişim sıralarını gözleri ile takip eder.

• Oyun alanında oynarken bazen yetişkin ile etkileşime girip oynamaya geri döner.

• Yetişkinden uzakta oynar.

• Yetişkinden uzakta bağımsız oyun oynarken arada sırada yetişkini kontrol etmek için onun yanına gelir.

• Duygu ve düşüncelerini “Hayır.” diyerek ifade eder.

• Sorulduğunda kendine ait nesneyi gösterir

• . Daha önce belirli bir rutini olan yetişkinden aynı rutini başlatmasını bekler.

• Kendine daha önce olumsuz şekilde davranan insanı hatırlayarak tepki verir.

• Yaptığı davranışın sonucunu kontrol eder.

• İsteklerinin gerçekleştirilmesini sağlamak için yetişkinlere yönelik yeni davranışlar sergiler.

• Başarısızlığı deneyimlese de yaptığı etkinliği tamamlamak için denemeler yapar.

• Daha önceden gördüğü bir görevi tamamladığında sözel ve sözel olmayan davranışlarla mutlu olduğunu gösterir.

• Amaca yönelik yeni bir yol deneyip başarılı olduğunda heyecanla bu oyunu devam ettirir.

• Öfkesini başka bir çocuğa sözel ve sözel olmayan yollar ile gösterir.

• Başkalarının duygusal ifadelerini taklit eder.

• “Ben yaptım.” diyerek gururlandığını gösterir.

• Düştüğünde “Bir şey olmadı.” der. Yaralandığında ebeveyninden yardım ister.

• Kabul etmediği bir istek konusunda ısrarcı olan akranını görmezden gelir.

• Ebeveyni istediğinde kendi isteğine aykırı olsa da ebeveynin isteğini yerine getirir.

• Sosyal alanlarda ebeveyni tarafından konulan basit kurallara uyar.

İNCE MOTOR GELİŞİM GÖSTERGELERİ

• Tenis topu büyüklüğü ve şeklindeki nesneleri parmakları ile kavrar.

• Kalem gibi ince, uzun nesneleri kabaca avuç içinde kavrar.

• Kalem ve kaşık gibi saplı nesneleri üst kısmından tutarak gelişi güzel kullanır.

• Halka biçimindeki nesneleri bir yere takma-çıkarma yapar.

• İşaret parmağı ile basma işlemi gerektiren nesneleri kullanır.

• Her iki eliyle kavradığı nesneyi birbirinden uzaklaştırarak koparır veya yırtar.

• Açılıp kapanan nesneleri açar ve kapar.

• Bir nesneyi göstermek için işaret parmağını kullanır.

• Kapı kolu gibi, kavradığı nesneye kuvvet uygulayarak kendine doğru çeker.

• Kartondan kitap sayfaları gibi, ardışık dizili nesneleri işaret parmağını kullanarak çevirir.

• Elindeki nesneyi kontrollü biçimde bırakır

KABA MOTOR GELİŞİM GÖSTERGELERİ

• Desteksiz yürür.

• Çömelme pozisyonundan ayağa kalkar.

• Yarım diz üstünden ayağa kalkar.

• Emekleyerek merdiven çıkar.

• Koltuk gibi büyük nesnelerin üzerine tırmanır.

• Elinden tutulduğunda merdivenden iner.

• Yürüyüş bitiminde dengesini korur.

• Desteksiz ayakta dururken, eğilerek nesneyi kavrar ve tekrar doğrulur.

• Bir nesneyi fırlattıktan sonra dengesini korur.

• Ayaktayken eline aldığı bir nesneyi omuz seviyesinin üzerine kaldırır.

• Ayaktayken elindeki bir nesneyi ön kol hareketi ile öne doğru fırlatır.

• Ortalama 1-1½ m uzağındaki yetişkinin attığı büyük bir nesneyi kolları ile tutar.