Çocuğum Okula Hazır mı ? Olması Gereken Beceriler Nelerdir ?

Bir önceki yazımızda çocuğun ilkokula başlaması için hazır olup olmadığını testler aracılığıyla değerlendirirken bu yazımızda ise gelişim alanlarını tek tek inceleyeceğiz. Gelişimsel değerlendirme ve okul olgunluğu tarama testleri sonucunda takvim yaşı ve gelişim yaşı örtüşen çocuğumuzun okula hazırlık becerileri kapsamında olan (bilişsel beceriler, dil becerisi, ince ve kaba motor becerisi, sosyal duygusal alan becerisi, öz bakım becerileri) bu becerileri inceleyeceğiz. Bu basamaklara bakacak olursak;

1. Bilişsel Gelişim Basamaklarında Olması Gerekenler

• Kız veya erkek çocuğu olduğunun bilincinde olmasını bekleriz.

• Haftanın günlerini, ayları, mevsimleri biliyor olmasını bekleriz

• Harfleri, rakamları tanıyor olmasını bekler ve 20 ye kadar bağımsız olarak sayabilmesini bekleriz

• Renkleri bilip bununla birlikte, trafikte kurallara uygun bir şekilde hareket etmesini bekleriz (kırmızı: dur, yeşil: geç, sarı: hazırlan), ayrıca yine trafik kuraları çerçevesinde karşıdan karşıya geçerken, önce sağa, sonra sola sonra tekrara sağa bakmasını ve geçen araç yok ise karşıya geçebileni biliyor olmasını bekliyoruz.

• Rüyalarını anlatabiliyor olmasını bekliyor ve yine daha önceden yaşadığı olayları bize rahatlıkla anlatabilmesini bekleriz.

• Adını, soy adını, ev adresini (il, ilçe, Mah. sok. Cad. Apt. daire), ebeveynlerden en az birinin cep numarasını biliyor olmasını bekleriz.

• Paraları tanıyor olmasını (5 krş., 10 krş., 1 TL, 5 TL, vb.) Bekliyoruz.

• Geometrik şekilleri birleştirip yeni şekiller oluşturabilmesini, 20 ye kadar ritmik olarak sayabilmesini, 10 ila 25 parçalı yap bozu tamamlayabilmesi bekleriz.

• Kısa bir süre içinde gösterilen nesnelerinin ayrıntısının farkına varabilmesi bekleriz.

• Üç nesneden oluşan örüntüyü yapabilmesi bekleriz.

• Günün farklı zaman dilimlerinin isimlerini söyleyebiliyor olmasını bekleriz.

• Neden sonuç ilişkisi kurup, miktar bildiren kıyaslamaları kullanabiliyor olmasını bekleriz.

• Bir olaydan sonra ne olabileceğini tahmin edebiliyor olmasını bekleriz.

•  Yarım ve bütün olan nesneleri bize gösterebilir olmasını bekleriz.

2. Dil Gelişim Basamaklarında Olması Gerekenler

• Gördüğü yazıların bir anlamı olduğunun farkında olmasını,

• Eş ve zıt anlamlı kelimeleri bilmesini,

• Dinlediği bir öyküyü anlatmasını ve akıcı bir şekilde konuşmasını beklemekteyiz.

• Yazılara bakarak sanki okuyormuş gibi davranıyor olmasını bekleriz.

• Yetişkinlere duygu ve düşüncelerini rahatlıkla anlatmasını bekleriz

• 5n1k(kim, ne, nasıl, nerede, ne zaman, niçin) sorularını sorabiliyor ve anlamlı bir şekilde cevaplıyor olmasını bekleriz.

• Altı kelimelik cümle kurabiliyor olmasını bekleriz.

• Sesler arasındaki farklılıkların ve benzerliklerin farkında olmasını bekleriz.

• Konuşmalarda mizah kullanıyor olmasını bekleriz.

• Bir sohbete katılmasını ve sürdürebiliyor olmasını bekleriz.

• Günlük yaşamda çünkü, daha sonra gibi bağlaçları yerinde ve anlamlı bir şekilde kullanıyor olmasını bekleriz.

•  İşaret ve kişi zamirlerini kullanmasını ve aynı zamanda zaman zarflarını kullanabiliyor olmasını bekleriz.
  

3.Sosyal Duygusal Gelişim Basamaklarında Olması Gerekenler

• Çocukların genellikle 4 yaş civarı başlayan duygu ve dürtü kontrol mekanizmasının yaklaşık 6 yaş civarı kazanılmış olmasını bekleriz.

• Çocuğumuzun küçük küçük empati yeteneğinin gelişmeye başladığını görebilmekteyiz.

• Yine çocuğumuzun karşıdaki bireyin duygularını anlama (korkma, şaşırma, üzülme, öfke, mutluluk) açısından farkındalığının geliştiğini görmekteyiz ve çocuğun bireydeki bu duygusal durum değişikliğine yönelik tutum sergiliyor olduğunu görebilmekteyiz. Ancak farklı gelişim gösteren bireylerde (Asperger, otizm ve zihinsel yetersizlik vb.) bu duygu durumlarını anlamlandırma becerisini çoğu zaman görememekteyiz ve bu nedenle biz Uzmanlar değerlendirmeler sırasında kesinlikle zihin kuramının uygulanmasını tavsiye etmekteyiz.

• Çocuğun herhangi bir şeye ihtiyacı olduğunda ya da bir şey sormak istediğinde açıkça yardım isteyebilme ve bunun normal bir davranış olduğunun (bunun ayıplanacak, utanılacak bir davranış olmadığının) bilincinde olmasını bekleriz, örneğin: topla oynarken topun oyun alanının dışına çıkması durumunda oradaki bir arkadaşından veya erişkin bir bireyden topu bana verebilir misiniz veya topu bana atabilir misiniz diyerek yardım isteyebilmeli. Ya da merak ettiği bir konu hakkında soru sorabilmeli.

• Sosyal duygusal gelişim içerisinde çocuğumuzun yardımlaşma, paylaşma davranışlarının gelişmesi için ebeveynlerin doğru bir şekilde çokça model olmasını bekleriz. Ve bununla birlikte çocukta da erken dönem itibariyle yardımlaşma paylaşma duygunun gelişmiş olduğu gözlemleriz.
  

4. İnce Motor Gelişim Basamaklarında Olması Gerekenler

• Takvim yaşı ve gelişim yaşı 6 yaş olan çocuğumuzun, ince kas becerilerini incelediğimizde çocuğun kıyafetlerini bağımsız bir şekilde giyebilmesi ve yine bağımsız bir şekilde çıkartabilmesi,

• Kıyafetlerinin düğmelerini bağımsız bir şekilde ilikleyip açabilmesini, fermuarını yardımsız bir şekilde açıp kapatabilmesini,

• Kalem tutma becerisine sahip olmayı; okul öncesi eğitimi döneminde kazanmış olmasını beklediğimiz (çizgi çalışması, daire yapma, dik çizgi, yatay çizgi, üçgen vb. gibi) bu becerileri kazandığını görebilmeliyiz.

• Ayakkabısının bağcıklarını yavaş yavaş bağımsız olarak bağlayıp çözebilmesini, çoraplarını yine bağımsız giyip çıkartabilmesini beklemekteyiz

• Bağımsız olarak kapıyı ve ışığı açıp kapatabilmesini beklemekteyiz.
  

5. Kaba Motor Gelişim Basamaklarında Olması Gerekenler

• Merdivenleri bağımsız bir şekilde çıkıp inebilmesini,

• Topunu basket atmaya benzer şekilde, başının üzerinden arkadaşına atabilmesini,

• Düz çizgi üzerinde adımlarını sayar şekilde yürüyebilmesini,

• Top sektirme işini 5-10 saniye süreyle yapabilmesini,

• Tek ayak ve çift ayak üzerinde zıplama işini yapabilmesini beklemekteyiz.
  

6. Öz Bakım Gelişim Basamaklarında Olması Gerekenler

• Elini yüzünü yıkayabilmesini, dişlerini fırçalayabilmesini, vücudunu yıkayabilmesini, temizlikle ilgili malzemeleri doğru bir şekilde kullanmasını bekleriz.

• Günlük işlerde sorumluluk alıp ve sorumluluğunu yerine getirmesini bekleriz.

• Hava şartlarına uygun giyinmeyi bilmesini bekleriz.

• Ayakkabılarını ve kıyafetlerini bağımsız bir şekilde giyip çıkartabilmesini bekleriz.

• Servis tabaklarını bulaşık makinesine yerleştirebilir ve makineyi boşaltabilir olmasını bekleriz.

• Tabakları masaya yerleştirebilir, yemek sonrası da el-ağız yıkama gibi kişisel temizlik kurallarının farkında olmasını bekleriz.

Sorularını Forum kısmında sorabilirsiniz.

Çocuk Gelişimi Uzmanı ve Aile Danışmanı

Emine BAYIR