''Çocuğum Benimle Oyun Oynamıyor.'' diyen Aileler için Öneriler
Otizmden etkilenmiş çocukların ebeveynleri karşılaştıkları bu yeni durum ile çocuklarına destek olmak, onları gelişimsel açıdan ilerletecek faaliyetler yürütmek istemektedir. Tecrübelerim şunu gösterdi ki, ebeveynler bu duruma adapte olmadan çocuklarına bilgi yüklemesi yapmak, onlarla daha kaliteli vakit geçirmek ve hızla yolma almak için aceleci bir tutum sergiliyorlar.
Sosyal gelişim alanlarındaki sınırlılıklar otizmli çocukların bir başkası ile oynamak yerine yalnız bir faaliyet yürütmeyi istemesine sebep olabilir. Ayrıca her alandaki gelişimsel gerilikler oyun becerilerinde de görülmektedir. Çocuğun takvim yaşı ile oyun yaşı örtüşmemektedir.
Ailelerin ‘’Çocuğum benimle oynamıyor Hocam.’’ dönütlerini 2 temel başlıkta inceleyeceğim, bunlar;
Çocuğun oyun becerilerine uygun olmayan oyunların tercih edilmesi
Çocukla geçmişte yaşanan olumsuz yaşantıların etkisi
1.OYUN BECERİLERİNE UYGUN OLMAYAN OYUNLARIN TERCİH EDİLMESİ
Oyun Becerilerinin Gelişiminde Gelişimsel Sıra (Charlop, Lang, & Rispoli, 2018, akt. Deniz,2019:53).
Yukarıdaki tabloda oyun becerilerinin gelişimsel sırası verilmiştir. Aileler çocuklarının takvim yaşındaki akranlarının veya bir önceki çocuklarının aynı takvim yaşındaki oyunlarından yola çıkarak, otizmden etkilenmiş çocukları ile planlanmış bir oyun oynama çabasına girmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken çocuğun takvim yaşına göre hareket etmek değil oyun yaşına göre hareket etmektir.
Çocuğunuzun hangi oyun gelişim evresinde olduğunu tespit ediniz.
Çocuğun içinde bulunduğu evreye göre etkinlik ve oyunlar araştırınız.
Bunları çocuğa sunarken öğretici bir tutum sergilemeyiniz.
2.ÇOCUKLA GEÇMİŞTE YAŞANAN OLUMSUZ YAŞANTILARIN ETKİSİ
İncelediğim çalıştığım vakalarda çok sıklıkla karşılaştığım bir durum var, çocuk akranlarıyla ve öğretmenleriyle oyun oynarken, ebeveyni ile oyun oynamaktan kaçınmaktadır. Bunun arkasında yatan sebep ise, tanı ile ilk karşılaşıldığında yukarıda belirttiğim gibi kaygılı ebeveynlerin her şeyi bir anca önce ilerletme çabası, öğretmencilik rolüne girmeleri ve gergin geçen aktivitelerdir
Yaşanılan şok ve panik ile ebeveynler, çocuğu yönerge yağmuruna tutabiliyorlar. Buda çocuğun ebeveyni ile geçen zamanı eğlence ve birliktelik odaklı değil, kaygı stres ve eleştiri olarak etiketlemesine ve bir süre sonra birlikte bir şeyleri yapmaktan kaçınmasına sebep oluyor.
Yaşadıklarımızı unutabiliriz ama hissettiklerimizi unutmayız. Bu durum bir anda düzelemez. Geçmiş hataların tekrarlanmadığını, eğlencenin ve birlikteliğin ön planda olduğu yeni bir süreci başlatmanız sabırla geçmişi unutturup ‘’Bak birlikte eğlenebiliyoruz’’ düşüncesini hissettirmeniz gerekmektedir.
BU DURUMU NASIL DÜZELTECEĞİZ?
Öncelikle çocuğunuzla aranızdaki oyundaşlığı sağlamamız gerekiyor.
GÖZLEMLE- İLGİLERİNİ KEŞFET- ONUN GİBİ OYNA- SENDE EĞLEN
Dikkatinin dağılmayacağı ve sizi görüp duyabileceği bir oda düzenleyeceksiniz.
Ortamda çocuğun kendi başına oynaması için neyi seviyorsa bulunduracaksınız.
Eğer çocuğunuz zıplayarak koşmak istiyorsa sizde zıplayarak koşacak, arabalarla oynuyorsa sizde arabalarla oynayacaksınız.
Ona müdahale etmeden, onun oynadığı şekilde sizde kendi başınıza oynamaya çalışacaksınız, kısacası bir paralel oyun yürüteceksiniz.
Eğlenceli sesler, efektler, durumlar yaratacak ve eğlenceyi ön planda tutacaksınız.
Bu süreçte çocuğa yakınlığınızı çocuk belirleyecek. Dahil olmak isterse kabul edeceksiniz ve o andan itibaren oyunun liderliğini ona bırakacaksınız.
İstediğimiz sonuçları hemen alamayacağımızı unutmayınız. Geçmişte size karşı oluşan ön yargıları kırması için çocuğa zaman tanıyınız.
Unutmayınız ki tanısı ne olursa olsun, bu onların hissiz olduğu ve sizin hislerinizi anlamayacakları anlamına gelmez.
Gergin ve moralsiz olduğunuz anlar çalışmayı yapmak için kendinizi zorlamayınız. Siz oyun sürecinin bir parçasısınız. Sizin de keyif almanız ve eğlenceyi hissetmeniz süreci hızlandıracaktır.
SELÇUK BAYRAM
ÖZEL EĞİTİM ÖĞRETMENİ
Kaynakça
Deniz, E.(2019). Çocuk merkezli oyun terapisinin otizmli çocuklarda sosyal becerilerin gelişimine etkisinin incelemesi
Comments