Dikkat Eksikliği Hiperaktivite bozukluğunda Fiziksel Egzersizin Etkisi

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olarak nitelendirdiğimiz durum daha çok odaklanma problemi olarak ya da aşırı hareketlilik yerinde duramama gibi aile veya öğretmen şikayetleri bildirilerek karşımıza çıksa da aslında günlük planlama ile ilgili sorunlara da neden olarak yaşamı oldukça fazla etkilemektedir. Yürütücü işlevler olarak adlandırılan, yeni veya zor görevleri yerine getirme gibi karmaşık süreçlerde de zorluk yaşadıklarını görmekteyiz.

Tüm bunların çözümü olarak akla gelen ilk şey genellikle ilaç tedavisi olmaktadır. Ancak son zamanlarda yapılan çalışmalarda fiziksel aktivitenin ve egzersizin DEHB belirtilerini yönetmede iyi bir seçenek olabileceği yönündedir. Nasıl ki tipik gelişim gösteren bireylerde egzersizin bilişsel sağlığı da etkilediği söyleniyorsa aynı şekilde DEHB tanısına sahip bireylerde de hem bilişsel gelişimi hem de fiziksel gelişimi destekleyip sorun yaşanan yürütücü işlevlere de katkısı olabileceği düşünülmektedir. Tabi ki yapılan çalışmalar hala kısıtlı olmakla birlikte egzersizin nörobiyolojik olarak beyinde salgılanan çeşitli kimyasalları artırdığı herkes tarafından bilinmektedir.

Bilişsel gelişimi takip etmek ve egzersizin sonuçlarını değerlendirmek için; tepki süresine dayalı dikkat ve algılama görevleri ile hem sözel hem de görsel çalışmalar yapılarak değerlendirilmektedir. Bu da bize egzersiz öncesi ve egzersiz sonrası durum arasındaki gelişim hakkında bilgiler sunmaktadır.

Akut egzersizler baz alınarak yapılan çalışmalarda bile olumlu gelişmeler hakkında bulgular edinilmiş ve en az 10 dakikayı geçen aerobik egzersizler önerilmiştir. Çünkü aerobik egzersizlerin; işlem hızı, çalışma belleği ve yürütücü işlev gibi süreçleri etkilediği bilinmektedir. Bunun düşünülmesinin ana nedeni ise beyin kan akışındaki artış sonucu oksijenlenmenin artırılması olduğu ve bilişsel testler sırasında olumlu sonuçların sonucunun bu kanlanmanın artışı olduğu düşünülmektedir. Ayrıca, yoga gibi zihin beden dengesini artıran ve geliştiren terapilerin hafıza ve işlem hızı üzerine olumlu etkisi olduğu gösterilmiştir.

DEHB tanısı alan çocuklar ile yapılan çalışmalarda, çocukların ebeveynleri sporun, çocuklarının davranışları, özellikle dikkatsizlik ve hiperaktivite belirtileri üzerinde olumlu değişiklikler yarattığını bildirmişlerdir.

Dr. Abdülaziz Türksoylu’un yaptığı çalışmanın sonucu olarak; düzenli fiziksel aktivitenin ilaç tedavisi alan DEHB tanılı çocukların DEHB belirtilerini, hastalık şiddetini ve davranışsal sorunlarını azalttığını, çocukların yaşam kalitesi üzerine olumlu etkilerinin olduğunu göstermektedir ve stimülan tedavi alan DEHB tanılı çocukların tedavisinde fiziksel aktivitenin ek bir tedavi yöntemi olarak yer alabileceğini desteklemektedir.

Her ne kadar egzersizin ve sporun faydalı olduğundan bahsetsek bile birçok aile şu soruyu mutlaka soracaktır: ‘Egzersizin devamlılığını nasıl sağlayacağız?’ Çünkü bu çocuklarda egzersize başlanır ancak gününü planlayamama ya da odaklarını egzersizde toplayamama gibi nedenler yüzünden devamlılık konusunda maalesef sorun yaşamaktadırlar. Bu yüzden de sürekli ve düzenli olmayan egzersiz de faydasını yitirmek durumunda kalır.

Düzenli ve sürekli egzersiz için ailelere tavsiyem bir kontrol çizelgesi ile takip olabilir. Çünkü benim klinikte en çok kullandığım yöntem buydu. Aranızda güven sağlandıktan sonra güzel bir araç olarak kullanılabilmektedir.  Peki bu kontrol çizelgesi de nedir diye soracak olursanız; bu çizelge günlük olarak yapılması istenen çocuğun yaşına, fiziksel uygunluğuna göre planlanan egzersizlerin fotoğraflarını içeren ve ona ipuçları sunan bir tablodur. Egzersizleri çeşitlendirmek aile ve çocuk ilgisine göre şekillenebilir.  Ya da yaptığı herhangi bir aktivite de eklenebilir. Siz de evinizde bu gibi takip stratejilerini kullanabilirsiniz.

Tablonun örnek formatını da aşağıya bırakıyorum. Sevgiler.

ŞULE TEZCAN

FİZYOTERAPİST