Diskalkuli (Matematik Öğrenme Güçlüğü) ve Sayı Algısı

ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜNDE DİSKALKULİ VE SAYI ALGISI

Öğrenme güçlüğü, bireyin ortalama veya ortalama üstü bir zekaya sahip olmasına rağmen okuma, yazma, matematik gibi alanlarda öğrenmede yaşanan zorluk olarak tanımlanmaktadır. Üç temel alt başlığı bulunmakta. Disleksi (okuma güçlüğü), diskalkuli (matematik güçlüğü), disgrafi (yazma güçlüğü) olarak üç alt başlıkta toplanan bir tanıdır. Bu yazının konusu matematik öğrenme güçlüğü olan diskalkuli ve sayı algısıdır.

Diskalkuli matematiksel bilgi ve becerilerin edinimini etkileyen kalıcı bir durumdur. Yapılan araştırmalar sonucunda diskalkulinin belirlenmiş net bir sebebi bulunmamaktadır. Bu farklılık doğuştan gelen bir durumdur buna kalıtsal ve çevresel faktörlerin de belli oranda etkilediği bilinmektedir. Diskalkuli matematik öğrenimini zorlaştıran bir güçlük ve bu güçlüğün en temel unsuru da sayı algısıdır.

Diskalkuli ve Sayı Algısı

Sayılar temelde sadece bir semboldür, ama insanoğlu bu sembole birçok anlam yükleyerek sayıları daha anlamlı hale getirmiştir. Yani sayılar belirli anlamları temsil eden sembollerdir. Bu temsil ettiği anlamlar hayatımızın oldukça içindedir. Sonuç olarak sayılar çokluk ve sıra bildiren sembollerdir. Özellikle çokluk kavramını da farklı şekillerde görürüz. Kimi zaman çokluk/azlık, büyüklük/küçüklük, uzaklık/yakınlık, uzunluk/kısalık gibi birçoğumuz için oldukça kolay olan bu matematiksel kavramlarda sayılarla karşılaşırız. Sayı algısı da aslında bunu temsil etmektedir. Sayı algısı sayıların ifade ettiği çoklukları algılayabilmek ve dil becerilerimizle ifade edebilmektir. Diskalkuli belirtilerine sahip olan bireylerde bu algılama yavaş ve farklı gelişen bir durum. Bunun sonucunda da bireylerin matematik öğrenmede zorluklar yaşamasına sebep olmaktadır. Yani sayıları diskalkulik bir bireyin sayıları algılama biçimiyle diskalkulik olmayan bireyin sayıları algılama biçimi farklıdır. Bu karşılaştırmayı bir karikatürle anlatmaya çalışayım. 4 rakamını duyan diskalkuli olan ve olmayan kişileri temsil eden görseller aşağıdadır.

Bu karikatürlere göre sayı algısı gelişmiş olan birey 4 rakamını duyduğunda 4 ile ilişkili olan birçok matematiksel kavramı zihninde canlandırabilirken sayı algısı yavaş gelişen birey 4 ile ilişkili olan matematiksel kavramları zihninde canlandırmakta zorlanıyor. Sayı algısı da tam olarak bunu temsil etmekte. Yani sayılar ve temsil ettiği kavramları ilişkilendirmekte zorlanmaktır.

Sayı Algısı Nasıl Geliştirilir ?

Sayılar günlük hayatımızın ayrılmaz bir parçası, hayatın her alanında bulunur ve çevremizdeki her şeyin adı ve bir sayısı vardır. Sayılarla iç içe yaşıyoruz. Bunu dikkate alarak diskalkulik bireyle sayılarla ilgili konuşmalar yapmak gerekir. Örneğin uyandığımız saat, evin kaçıncı katta olduğu, kullandığımız para, içtiğimiz çay sayısı, çalıştığımız gün sayısı, kullandığımız para miktarı gibi birçok alanda sayılarla ilişkiliyiz. Diskalkulik bireyin yaşına göre bu konuşmaları planlayabiliriz. Erken yaştaki çocuklarla çok/az, uzak/yakın, büyük/küçük gibi matematiksel kavramlarla oyunlar oynanabilir, bu kelimeleri kullanarak konuşmalar yapılabilir. Örneğin anneyi mi babayı mı çok seviyorsun bir matematik sorusu, çünkü bir şeyin çok ve az olması bir sayıya bağlı. Bunun yanında hadi büyük topu getir oynayalım, sayfası çok olan kitabı okuyalım, uzaktan topu bana at gibi kavramları kullanarak oyunlar ve konuşmalar yapılmalı. Birey sayıları tanıdıkça sayılarla bu oyunlar oynanabilir. Örneğin hadi 3 tane top getir, topların iki tanesini sepete koy, kaç tane oyuncak topladın gibi sayılarla ilişkili cümleler kullanılmalı ve bu cümleleri çocuğun da kurması için model olunmalı. Okula başlayan bireyle de şunlar sayılarla çoklukları eşlemek, sayı doğrusunu öğretmek, sayı doğrusunda sayıları yerlerini tahmin etmek, sayıları şipşak saymak stratejileri, parmakla hızlı sayı göstermek gibi sayı ve çokluk ilişkisi üzerine çalışmalar yapılabilir. Tüm bunlar çalışılırken yeni bir dil öğretir gibi çalışılmalı, matematik kavramlarını sözel olarak sık sık kullanarak çalışılmalı. Ayrıca matematik görsel uzamsal algı ile oldukça ilişkilidir. Görsel uzamsal algıyı geliştirecek etkinliklere sık sık yer verilmeli.

Sonuç olarak sayı algısı yaşa ve çocuğun durumuna göre gelişen bir alandır. Çocuğun performansına göre bir plan yapılıp düzenli çalışarak sayı algısı ve matematik bilgisi gelişecektir.

Son olarak sevgili okuyucu sayı algını ölçmek için bir soru bu yazıyı kaç dakikada okudun?

Koray KOPARAN

Sınıf Öğretmeni