Disleksi Belirtileri Nelerdir ?

Merhaba Değerli Veliler ve Meslektaş Arkadaşlar:

Bu yazımızda Disleksi üzerine konuşacağız.

Disleksi kelime olarak okuma ve konuşmadaki bozukluğu ifade eder.

Disleksi yani okuma güçlüğü en sık rastlanan özel öğrenme güçlüğüdür. Bu nedenle yaygın şekilde özel öğrenme güçlüğü teriminin yerine kullanılmaktadır.

Disleksinin Şiddeti ve Sıklığı

Ağır olmayan: Eğitsel bir iki alanda öğrenme becerilerinde birtakım güçlükler vardır ancak özellikle okul yıllarında uygun yerleştirme yapılırsa ya da yeterli destek verilirse kişi bunları ödünleyebilir ya da işlevselliğini koruyabilir.

Orta derecede: Eğitsel bir iki alanda öğrenme becerilerinde belirgin güçlükler vardır dolayısıyla okul yıllarında yoğun ve özel eğitim ara vermeleri olmadan kişi yeterlik sağlayamayacak gibi görünmektedir. Etkinliklerini doğru ve etkin bir biçimde tanımlayabilmesi için okulda, işyerinde ya da evde en azından günün bir bölümünde uyarlamalar yapılması ya da destek verilmesi gerekebilir.

Ağır: Eğitsel bir iki alanda öğrenme becerilerinde ağır güçlükler vardı, dolayısıyla kişi okul yıllarının çoğunda sürekli olarak kişiselleştirilmiş özel bir eğitim görmeden bu becerileri öğrenemeyecek gibi görünmektedir. Evde, okulda ya da işyerinde uygun yerleştirmeler yapılması ya da destek verilmesi durumunda bile kişi bütün etkinliklerini etkin bir biçimde tamamlayamayabilir.

Özel öğrenme güçlüğü alt tipleri içinde en sık okuma bozukluğu(disleksi) görülmektedir. Tüm özel öğrenme güçlüğü vakalarının %80’ini disleksi vakaları oluşturmaktadır.

DİSLEKSİ BELİRTİLERİ

Gelişim; insanın tüm yaşamı boyunca olgunlaşma ve öğrenmeye dayalı olarak bedensel, zihinsel, dilsel ve sosyal yönden gösterdiği değişimdir. Biyolojik olgunlaşma ve öğrenmeyi içerir. Yeterli olgunluk düzeyine erişmeden bazı beceriler kazanılamaz ve öğrenme gerçekleşemez.

Disleksi; çocukların bilişsel, hareketsel, duygusal ve sosyal alanlardaki gelişimlerini etkilemektedir. Disleksili çocukların gelişim özellikleri gelişimlerindeki farklılıklar bireysel olarak değişmektedir. Bir çocukta görülen disleksi belirtileri başka bir disleksili çocukta aynı şekilde ve aynı şiddette görülmeyebilir. Ayrıca bir gelişim alanında yaşanan sorunun diğer gelişim alanlarına da etki ettiği unutulmamalıdır.

Disleksi doğuştan gelen yapısal bir durum olduğundan erken yaşlardan itibaren belirtilerini göstermektedir. Okul öncesi dönemde genellikle ebeveynler ve okul öncesi öğretmenleri disleksili çocukların yaşıtlarından daha farklı gelişim gösterdiğini fark etmektedirler. Çocukların bazı alanlarda çok iyi gelişim gösterirken bazı alanlarda ise yaşıtlarından beklenen gelişimi gösterememesinin nedeninin genellikle anlayamamaktadırlar. Aslında çok zeki görünmesine rağmen bazı basit şeyleri öğrenememesi, konuşmasının yaşıtları gibi olmaması, kavramları öğrenirken zorlanması gibi durumlar, aileyi ve öğretmeni şaşırtmaktadır. Hem bir sorun var gibi hem de yok gibidir.

Bazen de okul öncesi dönemde son derece akıllı, gelişimi yolunda görünen çocukların ilkokul döneminde disleksili oldukları ortaya çıkmaktadır. Bu durum disleksinin şiddetinin hafif olmasına ve minimal belirtilerin gözden kaçmasına bağlı olabilmektedir. İlkokul döneminde, okuma ve yazma görevleri sırasında yaşanan sorunlarla disleksi olduğu fark edilen çocukların okul öncesi dönemleri geriye dönük sorgulandığında sıklıkla o dönemde aslında çocukta disleksi belirtilerinin görüldüğü ancak önemli bir gelişim sorunu yaşanmadığı için bu minimal gelişim farklılıklarının üzerinde durulmadığı ortaya çıkmaktadır.

Disleksinin okul öncesi dönemde fark edilip tanılanması çok önemlidir. Çünkü erken yaşta uygulanmaya başlayan tıbbi destek ve özel eğitim daha etkili olmakta, algı ve beceriler daha iyi desteklenebilmektedir. Böylece ileride çocuğun akademik(başarısızlık), sosyal (içe kapanıklık) ve duygusal(özsaygı düşüklüğü, kendine güvenmeme, kendini yetersiz hissetme, yüksek kaygı düzeyi) gelişiminin olumsuz etkilenmesinin önüne geçilebilmektedir.

Gelecek yazımızda okul öncesi dönemde; dil alanı, algısal-kavramsal alan, bellek-dikkat ve organizasyon, motor koordinasyon alanı, duygusal ve sosyal gelişim alanlarındaki disleksi belirtilerini konuşacağız.

YUNUS EMRE AYDOĞDU

Özel Eğitim Öğretmeni