Duyu Bütünleme ve Ergoterapi Arasındaki Fark Nedir?

Ergoterapi ve duyu bütünleme terapisi, çocuklardan yetişkinlere kadar geniş bir yaş grubuna yönelik uygulanan, bireyin günlük yaşamda işlevselliğini artırmayı hedefleyen iki farklı ama birbiriyle yakından ilişkili terapi yaklaşımıdır. Bu yazı da ergoterapi ve duyu bütünleme terapisi kavramları ayrıntılı olarak ele alınmakta, bu iki alanın kuramsal temelleri, müdahale yöntemleri ve uygulama alanları arasındaki benzerlikler ve farklılıklar tartışılmaktadır. Ayrıca, sahada bu kavramların birbiriyle karıştırılmasının yol açtığı terminolojik ve klinik belirsizliklere dikkat çekilmektedir.

Gelişimsel, nörolojik ve fiziksel bozukluklara sahip bireylerin yaşam kalitesini artırmak amacıyla uygulanan terapi yaklaşımları giderek çeşitlenmektedir. Bu bağlamda, özellikle pediatrik alanda sıkça başvurulan ergoterapi (iş ve uğraşı terapisi) ve duyu bütünleme terapisi (sensory integration therapy), zaman zaman birbiriyle eş anlamlıymış gibi kullanılmakta, ancak bu durum hem klinik uygulamada hem de bilimsel literatürde kavramsal bir karmaşaya yol açmaktadır.

Ergoterapi ile duyu bütünleme terapisini kuramsal, işlevsel ve metodolojik olarak karşılaştırmalı biçimde analiz ederek aralarındaki farkları ortaya koymaktır.

Ergoterapi Nedir?: Kapsayıcı ve Bütüncül Bir Yaklaşım

Ergoterapi, bireyin fiziksel, bilişsel, duygusal ve çevresel faktörler doğrultusunda günlük yaşam aktivitelerinde en yüksek düzeyde bağımsızlık ve katılım sağlamasını hedefleyen sağlık profesyonelidir. Dünya Ergoterapistler Federasyonu’na (WFOT) göre, ergoterapistler bireylerin “anlamlı ve amaçlı aktivitelere katılımını” destekleyen uzmanlardır (WFOT, 2020). Ergoterapi yaklaşımı; öz bakım, oyun, eğitim, iş ve boş zaman gibi temel yaşam alanlarında bireyin performansını değerlendirerek müdahale planlar.

Ergoterapistler, terapi sürecinde yalnızca motor becerilere değil; bilişsel işlevsellik, dikkat, organizasyon, planlama ve sosyal etkileşim gibi üst düzey zihinsel işlevlere de odaklanır. Bu yönüyle ergoterapi, yalnızca belirli bir bozuklukla sınırlı kalmayan; multidisipliner ve bireyselleştirilmiş bir müdahale süreci sunar.

Duyu Bütünleme Terapisi Nedir?

Tam bir disiplin, özel bir müdahale yöntemi;

Duyu bütünleme terapisi, 1970’li yıllarda Jean Ayres tarafından geliştirilmiş ve merkezi sinir sisteminin dış çevreden aldığı duyusal bilgileri işlemedeki organizasyonel sorunlarını hedef alan özel bir müdahale modelidir (Ayres, 1972). Duyu bütünleme problemi olan bireylerde, dokunma, denge, proprioseptif veya işitsel duyuların algılanması ve yorumlanması sırasında bozukluklar görülür. Bu da bireyin motor planlama, postüral kontrol, dikkat, duygusal regülasyon gibi işlevlerinde aksaklıklara neden olabilir.

Duyu bütünleme terapisi, çocuğun nörogelişimsel düzeyine uygun olarak yapılandırılmış, oyun temelli müdahalelerle gerçekleştirilir. Ancak bu yöntem, yalnızca belirli bir değerlendirme ölçeğine (örneğin SIPT, EASI) ve müdahale protokolüne uygun olarak sertifikalı uzmanlar tarafından uygulanmalıdır. Dolayısıyla, duyu bütünleme terapisi, ergoterapinin içinde yer alan özelleşmiş bir uygulama modelidir, ancak ergoterapinin tamamını temsil etmez.

Sonuç ve Öneriler

Ergoterapi ve duyu bütünleme terapisi, birbirinden bağımsız olmayan; aksine birbiriyle bütünleşen iki uygulamadır. Ancak bu iki yaklaşımın aynı şey olduğu yönündeki yanlış inanışlar, uygulayıcıların uzmanlık sınırlarını bulanıklaştırmakta ve terapi hizmetlerinin kalitesini olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Duyu bütünleme terapisi, ergoterapi disiplininin içinde yer alan özel bir yöntemdir ve yalnızca Ayres Duyu Bütünleme eğitimi almış fizyoterapistler, ergoterapistler ve dil konuşma terapistleri tarafından, uygun değerlendirme ve eğitim sonrasında uygulanabilir. Bu nedenle sağlık profesyonellerinin, ailelerin ve eğitimcilerin bu iki kavramı doğru biçimde ayırt etmeleri hem müdahale etkinliğini artıracak hem de mesleki etiği koruyacaktır.

Kaynakça

               •             Ayres, A. J. (1972). Sensory Integration and Learning Disorders. Los Angeles: Western Psychological Services.

               •             Bundy, A. C., Lane, S. J., & Murray, E. A. (2002). Sensory Integration: Theory and Practice. F.A. Davis.

               •             WFOT. (2020). Definition of Occupational Therapy. https://wfot.org

Ayşe PALABIYIK

Nörobilim Uzmani & Fizyoterapist