Ekolali Nasıl Düzelir ?

Herkese merhaba daha önce Ekolali Nedir ? yazımızda ekolaliyi açıklamıştık.

Bu yazımda da ekolaliyi nasıl yendiğimizi örnek vaka üzerinden açıklamaya çalışacağım.

EKOLALİYE MÜDAHALEYE NASIL KARAR VERDİK ?

Ekolaliye müdahale için en uygun zamana karar vermek gerekir çünkü ekolali bazı vakalarda işimizi kolaylaştıran bir durum olabilmektedir. Ekolaliye müdahale için en iyi zaman çocuğun dil konuşma modüllerinde eğitsel eksiğinin kalmaması yani model olmaya ihtiyaç kalmadığı zamandır.

NEDEN ? Çünkü bir ders çocuğun sizin model olmanızı tekrar etmesini isterken diğer ders model olarak sizi tekrar etmemesini isterseniz bu iki uyuşmayan durum kafa karışıklığına sebep olur. 5n1k'nın tamamlanması ve karşılıklı sohbet etme vakti geldiği zaman hala ekolali de bir azalma olmadıysa müdahale etmek gerekmektedir.

YÖNTEM

Kullandığım yöntem Replikli Öğretimin bir parçası olan sohbet arkadaşlığıdır. Prof. Dr. Binyamin Birkan Hocamızın ''Replikli Öğretim'' makalesini merak edenler inceleyebilir.

Replikli öğretim için geliştirilmiş cihazlar olsa da ben çalışmamda bir meslektaşımdan yardım aldım. Profesyonel olarak müdahale edilmesi gereken bir durum olduğu için burada aileleri uyarmak istiyorum mutlaka profesyonel destek almalısınız.

Öğrencim ve yardımcı meslektaşım ile çalışmaya başlamadan önce öğrencime uygun diyaloglar ve replikler hazırladım, sonrasında da iyi bir bireyselleştirilmiş öğretim programı (BÖP) oluşturdum.

HAZIRLIK SÜRECİ

Diyaloglar ; nasılsın, ne yemek yedin, okulda ne yaptın, ne ile oynamak istersin, ne yapmak istersin gibi sorular içerdiği için çocuğun o gün içinde yaşantısını bilmek çok önemlidir. Öğrencim ile dersim olduğu gün ana sınıfı öğretmeninden neler yaptığını öğrenir ve diyaloglarda öğrencimin cevaplarını ona göre organize ederdim. Böylelikle çocuğun verdiği cevapla yaşantısı örtüşmüş olurdu.

Öğrencimle karşılıklı oturur, yardımcım da çocuğun yanına oturur. Ben öğrencime ''Nasılsın ?'' dediğimde beni ekolali ile tekrar etmesine fırsat vermeden yardımcım çocuğun kulağına onun duyacağı şekilde ''iyiyim, sen nasılsın ? '' der ve çocukla sohbetimiz başlar.

Ben : Nasılsın ?

Öğrenci : İyiyim, sen nasılsın ? (yardımcım kulağına replik vererek)

B: İyiyim, bugün ne yedin ?

Ç: Simit yedim. (replikle)

B: Okulda ne yaptın ?

Ç: Sulu boya yaptım. (replikle)

Buradaki temel durum çocuğa, Beni tekrar etmene gerek yok, benim söylediğimden farklı şeylerde söyleyebilirsin hissettirmektir. Diyaloglarımız ilk başta soru cevap şeklinde giderken daha sonra istek bildirme, reddetme ve görüş bildirme cümleleri de eklendi ve öğrenciminde bana soracağı sorular eklenerek uzatıldı.

REPLİKLERİN GERİ ÇEKİMİ

Öğrencim karşılıklı sohbeti hissettikçe AA tekrar etmeme gerek yok farklı şeylerde söyleyip kendi cümlelerimi kursam oluyor düşüncesini kavradıkça replikleri geri çekmeye başladık. Yardımcım cümlenin tamamını replik olarak vermek yerine kelimeleri cümle sonundan eksilterek vermeye başladı. En sonunda hiç repliğe gerek kalmadan karşılıklı sohbet eder duruma geldik.

Bugün okulda sulu boya yaptım.

Bugün okulda..

Bugün...

...

DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

• Ekolaliye müdahale edilirken çocuğa ... de / .... söyle gibi model olmalar hayatından tamami ile çıkmalıdır. Bu yüzden ekolaliye müdahale çalışması yapılırken aile evde çocuğa model olarak bir şeyler söyletmeye çalışmamalıdır.

• Hazırlanacak diyaloglar çocuğun yaşantısına uygun olmalıdır. Çocuğun sevdiği/sevmediği yiyecekler, oyuncaklar, oyunlar ve gün içinde neler yaptığı öğrenilerek diyalog ve replikler hazırlanmalıdır.

• Çok hızlı ekolali yapan çocuklarda, yardımcı parmağI veya bir çubuk yardımı ile çocuğun ağzını kapatabilir. Böylelikle ekolali yapması engellenerek replik verilebilir.

• Diyaloglar fazla uzun tutulmamalıdır. Karşılıklı olarak beş altı cümle kurulması idealdir.

• Sohbet sadece soru cevaptan oluşmamalıdır. Bu yüzden diğer cümle kalıpları ve çocuğun yaşantısına uygun fikirler beyan ettiği cümleler de zamanla diyaloglara eklenmelidir.

• Her çocuk özeldir ve farklıdır. Bu yüzden çalışması, hızı ve başarısı diğer çocuklar kıyaslanmamalıdır.

• Çalışmaya başladıktan sonra ekolali yaptığı durumlar GÖRMEZDEN GELİNMELİ, ekolali yapmadan kurduğu iletişimler pekiştirilerek ayrımlı pekiştirme uygulanır. Böylece çocuğun istendik davranışı fark etmesi sağlanmalıdır.

BAŞARIMIZ

Öğrencimin ekolalisi önceki kurumunda sürekli olarak ses taklit ve model olmaya dayalı eğitim aldığı ve karşı tarafı tekrar etmeye koşullandığı içindi. Çalışmalarımızın sonucunda öğrencimin ekolalisi biterken benimle de karşılıklı sohbet etmeye, diyaloglarda olmayan yeni cümleleri kendi başına kurmaya ve kendi başına bana soru sormaya başlamıştır.

SELÇUK BAYRAM

ÖZEL EĞİTİM ÖĞRETMENİ