Erken Çocukluk Döneminde Cinsel Gelişim Davranışları

‘Sus! Ayıp, Nereden duydun bunları?'' Ülkemizde, cinsellikle ilgili konular genellikle konuşulmaması, dile getirilmemesi ve kaçınılan konulardır. Bunun sonucu olarak da konuyla ilgili terimlerin yanlış şekilde kullanıldığı görülmektedir. Bu yüzden cinsellikle ilgili terimleri açıklamakta yarar olacağını düşünüyorum.

Cinsiyet: Kişinin biyolojik kimliğini ifade eder. Kısacası ‘erkek’ veya ‘kadın’ olmayı belirtir.

Cinsellik: Cinsiyetin belirleyicisi olan biyolojik kimlikten daha geniş bir çerçeveyi belirtir. İnsan cinselliğinde, bedensel, psikolojik, sosyal, kültürel, ekonomik boyutlara dikkat çeker.

Cinsel Rol: Kişinin kadın veya erkek olmayla ilgili içsel algısı veya duygusudur. Genelde kişinin cinsel kimliği biyolojik kimliği ile paraleldir. Yani biyolojik olarak erkekse, kendisini erkek olarak; biyolojik kimliği kadın ise kendisini kadın olarak algılar. Ancak bazı durumlarda biyolojik olarak erkek veya kadın olmasına rağmen, kendini biyolojik kimliğine uygun olarak algılamayabilir.

Cinsel Eğitim: Cinsel eğitim, bireyin fiziksel, duygusal ve cinsel gelişimini anlaması, olumlu bir kişilik kavramı geliştirmesi insan cinselliğine karşı başkalarının haklarına görüş ve davranışlarına saygılı bir bakış açısı edinmesi ve olumlu bir davranış biçimi ve değer yargısı geliştirmesidir.

Cinsel gelişim, genel olarak fizyolojik ve biyolojik bir kavram olarak görülmektedir. Ancak son zamanlarda bu algı değişmeye başlamıştır ve cinsel gelişim biyolojik bir kavram olmaktan çıkmış ve daha geniş bir bakış açısı kazanılmaya başlanmıştır. Dolayısıyla çocuğun cinsel gelişiminde fizyolojik olarak gelişmesinin yanında çocuğun karar verme becerisi, kendini tanıması, kendini ifade edebilmesi, kendi bedeninden söz edebilmesi gibi becerilerden de bahsedilmektedir. Çocuğun gelişiminde bilişsel, motor, dil, sosyal ve duygusal gelişim alanlarının önemli olduğu kadar cinsel gelişimin de önemli bir yeri vardır.

Yaşlara Göre Cinsel Gelişim

Bebeklik Dönemi (0-3 Yaş)

0-2 yaş dönemi çocuk gelişimi açısından son derece önemlidir. Bireyin yaşamına devam ettirecek en temel alışkanlıkların ve becerilerinin şekillendiği dönemdir. Örneğin : yürüme, yemek yeme, konuşma, tuvalet eğitimi gibi

Doğumdan 1 yaşa kadar olan dönem 'oral dönem' olarak adlandırılır. Çocuk dış dünya ile bağlantısını ağırlıklı olarak ağız yoluyla sağladığı dönemdir. Beslenme çok büyük haz kaynağıdır, çünkü ağzı, dudakları ve dili uyarır. Bu dönemde iletişim kurma ağız yoluyla olur. Bebeğin haz bölgesi ağız, dil ve dudaklar olması sebebiyle bebek eline verilen her oyuncağı ağızına götürecektir. Oyuncağı elinden zorla almamalıyız. Bebekler aynı zamanda annelerinin meme başı, emzik, biberon, parmakları ve ağızlarına alabilecek her şeyden de hoşlanırlar. Bebeğin en önemli gereksinimi bu dönemde 'güven'dir. Beslenme gereksinimin doyrulmaması, bakımının yetersiz olması veya anne yerine geçen kişinin sürekli değişmesi istenilen bir şey değildir. Bu tarz yaklaşımlar bebekte güvensizlik oluştur.Bu dönemde bebek kucağa alınmaktan, okşanmaktan mutlu olur. Ayrıca emzirme sırasında annelerine dokunmaktan da hoşlanırlar. Freud'a göre oral dönemde doyrulmamış bebekler, ileriki yaşlarda çok yemek yiyen, alkol kullanan insanlar olarak karşımıza çıkabilirler.

Oral dönemde çocuğun temel güven duygusu gelişirse kişide ; paylaşma, yardımlaşma ve sevecenlik davranışlarının ön plana çıkacağı düşünülmektedir. 1-2 yaş döneminde henüz kız erkek farklılığının tam anlamıyla bilincinde değillerdir. Çocuklar bu dönemde, bedenlerini keşfederler ve cinsel organları ile oynama, gösterme davranışları sergileyebilir. Böyle durumlarda çocuğun yumuşak bir ses tonuyla dikkatini başka bir yöne çekmek gerekmektedir. Özellikle altı temizlenirken cinsel organına dokunmak isteyeceği için ilgisini çeken oyuncak verilebilir. Freud'a göre anal dönem 1-3 yaşlarını kapsamaktadır. Bu dönem idrar ve dışkı kaçırma ile ilgilidir. Çocuk bu dönemde çevresini ve kendisini kontrol etmeyi öğrenir. Sinirli , hoşgörüsüz, tuvalet eğitimi veren ebeveyn, çocuğun bu döneme bağlı kalmasına neden olabilir. Bazı davranış bozuklukları meydana gelebilir. Örneğin ; aşırı düzenlilik ya da aşırı dağınıklık gibi

Okul Öncesi Dönem (3-6 Yaş)

Bu dönemdeki çocuklar kendilerinin ve başkalarının bedenleri dahil olmak üzere her konuda çok meraklı ve konuşkanlardır. 3 yaşındaki çocuklar genellikle konuşmaya başladıkları ve kendilerini ifade ettikleri için meraklı sorularını sormaya başlarlar.3-6 yaş dönemi çocuğun sosyalleşmeye başladığı, çevresindeki diğer çocukların farkına vardığı dönemdir. Aynı zamanda oyun çağıdır. Oynadığı oyunların bazıları cinsel merakına hizmet eden; evcilik, doktorculuk gibi oyunlar merak sonucu ortaya çıkar. 3 yaşından itibaren çocuklar, iki farklı cinsiyet olduğunu kavramaya başlarlar. Örneğin : babaların bıyığı var annelerin neden yok gibi

Dört yaşından itibaren bedenlerini daha yakından tanıma eğiliminde bulunurlar. Kız ya da erkek gibi davranmanın nasıl bir şey olduğunu da fark etmeye başlarlar. Örneğin : kız çocuğunun annesini taklit etmesi, erkek çocuğunun babasının davranışlarını taklit etmesi gibi Doğal karşılanmalıdır. Çocuğun kimlik oluşturma çabası ve cinsel eğitimin göstergesi olarak algılanmalıdır.

Oedipus Kompleksi

Sadece kendi cinsiyetini bilen çocuk karşı cinsteki ebeveyne derin duygularla bağlanır. Erkek çocuk annesine hayrandır. Annesine bakmayı , ona giysiler almayı hayal eder ve annesiyle evlenmek ister. Kendi cinsinden olan babasını rakip ve engel olarak görür. Oedipus kompleksi yaşayan çocuklar bir yandan babasını çok severken bir yandan annesine hayranlık duyar ve onunla evlenmek ister. Babasını model almaya başlayarak bu durumdan kurtulur.

Elektra Kompleks

Kız çocuk babasına hayranlık duymaktadır. Hatta babasına ileride onunla evlenmek istediğini söyler. Evlenme teklifi ettiği ebeveyninin yanında kendini güvende hissettiği ve bu duygunun hep devam etmesini istediği için bunu evlenerek sağlayabileceğini düşünür. Anneyi , babadan kıskanır ve uzaklaştırmaya çalışır. Anneyi rol model alarak bu durumdan kurtulur. Bu dönemde sabırlı davranılmalıdır.

Erken Çocukluk Döneminde Cinsel Gelişim Davranışları

0-1 Yaş : Bebek kucağa alınmaktan , okşanmaktan mutlu olur ve kendini güvende hisseder, bu sebeple emzirme sırasında annesinin memesini okşamaktan hoşlanır.

1-2 Yaş : Bir yaş civarında bebeklerin çoğu cinsel organlarını keşfeder ve dokunmaktan , oynamaktan hoşlanır.

2-3 Yaş: Tuvalet eğitimi ile birlikte çocuk cinsel bölgenin daha fazla farkına varır. Kendi cinsiyetinden emindir. 'ben bir kızım' , 'ben bir erkeğim' gibi.. Bedensel temasa, öpüp sevilmeye duyulan ihtiyaç devam eder.

3-4 Yaş: Kız çocukları babaya, erkek çocukları anneye hayranlık duyar. Cinsel organlarının ve bedenindeki diğer kısımların isimlerini ve fonksiyonlarını öğrenir. Bu dönemde çocuğa doğru terimler ile tanıtılması önerilir.

4-5 Yaş: Bebeklerin nereden ve nasıl geldiklerine dair sorular sormaya başlar. Akranları ve oyuncaklar aracılığıyla cinselliği anlamaya çalışır. ' doktorculuk ve evcilik' oynayarak kadın - erkek özellikleri arasındaki farkları öğrenmek için çabalar. Başkalarının tuvalette , banyoda ne yaptıklarını merak eder

5-6 Yaş: Bebeklerin nasıl doğdukları ile ilgilidir. Giyinirken ya da banyoda / tuvalette kimsenin bulunmasını istemez. Kendi cinsiyetinden çocuklarla arkadaş olma eğilimi gösterir ve kadın erkek rollerine olan ilgisi giderek artar. Açık seçik kelimeleri duyduğunda tekrar eder.

SENA KURU

Çocuk Gelişimi Uzmanı