İsme Tepki & Göz Teması Nasıl Arttırılır ?

Herkese merhaba (:

Özel gereksinimli bireylerde adına tepki vermeme, göz teması kurmama belirtileri ile sıklıkla karşılaşıyoruz. Bu yazımda ailelerin bu becerileri ev ortamında nasıl destekleyeceklerini anlatacağım.

ADINA TEPKİ VERME GÖZ KONTAĞI NEDEN ÖNEMLİ ?

Bu becerilere sahip olmak özel gereksinimli bireyler için birçok iletişim ve sosyal etkileşim fırsatı yaratmaktadır. Bu becerilerdeki yetersizlik iletişimi, sosyalliği, yönerge takip becerilerini ve ortak dikkati olumsuz etkileyeceği için, özel gereksinimli bir bireyle ilk önce bu beceriler çalışılmalıdır.

Adına tepki verme ve göz kontağını 3 aşamada çalışacağız.

· Boş dururken adına tepki verme

· Meşgulken adına tepki verme

· Uzaktayken adına tepki verme

Boş dururken adına tepki verme çalışması

Öncelikle çocuk için birinci tür bir pekiştireç seçmeliyiz. Bu çocuğun sevdiği yiyeceklerden olabilir. Bu pekiştireçleri küçük parçalar halinde çocuğa vereceğimiz için bir saklama kabına ufak parçalar halinde hazırlayın.

1. Yerde ya da masada çocukla yüz yüze oturun.

2. Pekiştireci kendi göz hizanızda (iki gözünüzün arasında) tutun. (çocuk fark etmesin)

3. Çocuğa adıyla seslenin.

4. Çocuk sizinle göz kontağı kurarsa, ‘’aferin çok güzel baktın.’’ Diyerek pekiştireci çocuğa verir.

5. 5 saniye içinde bakmazsa 2. Kez seslenin bakarsa pekiştirin.

6. 2. Seslenişte de bakmazsa pekiştireci çocuğun gözü önünden kendi gözünüze doğru çekin.

7. Her oturumda beş ila on deneme yapın.

8. Üst üste 9/10 ölçütü karşılamayana kadar devam edin.

9. Bu çalışması tamamladıktan sonra yandan ve arkadan seslenme şeklinde devam edin.

10. Boş dururken adına tepki verme çalışmasında bağımsızlaştıktan sonra sırasıyla meşgulken ve uzaktayken de aynı şekilde çalışın.

11. Çocuğa bir şey vereceğiniz her an bu çalışma için fırsattır. Yemek yerken, su verirken, altını değiştirirken oluşan gün içindeki fırsatları kesinlikle ıskalamayın.

DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

· Çocuk her aşamada ölçütü karşıladıktan sonra, 2 saniye bekleyerek pekiştirme tarifesine geçmelisiniz. Böylelikle göz kontağı süresi uzayacaktır.

· Çocuk her aşamada ölçütü karşıladıktan sonra sağına soluna ve arkasına dönüp bakma şeklinde davranış genişletilmelidir.

· Pekiştireç her zaman göz hizasından çocuğa uzatılarak yüze bakmaya koşullanma sağlanmalıdır.

· Farklı ortam ve farklı kişilerle genelleme çalışmaları yapılmalıdır.

· Meşgulken adına bakma ve göz kontağı çalışmalarında çocuğun ilgilendiği nesneler veya etkinliklerde çeşitliliğe gidilmelidir.

· Gün içerisinde çocuk tarafından gerçekleştirilen tüm göz kontakları, süresine bakılmaksızın coşkulu bir sosyal pekiştireçle ödüllendirilmelidir.

YAPILAN HATALAR

· Peş peşe defalarca adıyla seslenme, seslenmelerinizin arasında en az beş saniye olmalıdır.

· Gereksiz seslenme, çocuğu kontrol etmek amacıyla seslenip göz kontağını alıp hiçbir etkileşime girilmemesi çocuğu duyarsızlaştırır. Çocuğa seslenip bırakmayın sonrasında mutlaka etkileşime girin.

· Büyük parçalar halinde pekiştireç vermeyiniz.

· Çocuğun göz hizasına inmelisiniz.

ETKİNLİK TAVSİYELERİ

1. Cee ee oyunları / kitapları

2. Şekilli gözlükler

3. Yüz boyama etkinlikleri

Özellikle ağır vakalarda, yüzde dikkat çekiciliğe gidilebilir. Yüz boyama, gözlük takma, palyaço burnu gibi çalışmalar ağır vakalarda işe yarasa da en son çare olarak denenmesini tavsiye ediyorum. Çünkü günlük hayatta insanların yüzünde bu tarz aksesuarlar yok ve bunların geri çekilmesinde zorluklar yaşanabilir.

Bir sonraki yazımda ‘BEKLENTİ İÇİNDE BEKLEME İLE GÖZ TEMASINI ARTTIRMA’’ çalışmasından bahsedeceğim herkese iyi çalışmalar.

SELÇUK BAYRAM

ÖZEL EĞİTİM ÖĞRETMENİ