Söz Öncesi İletişim Becerileri (Konuşmaya Hazırlık) Nelerdir ?
Herkese merhaba bu yazımızda söz öncesi iletişim becerilerinin öneminden bahsedeceğim.
Özel gereksinimli çocuğu olan ailelerin en büyük beklentileri çocuklarının konuşmasını görmektir. Söz öncesi iletişim becerileri dil konuşmanın önkoşulu ve ilk basamağıdır. Dil bir edinim sürecidir, insan çevresindeki olayları, nesneler hakkında bilgi almak, edindiği bu bilgileri paylaşmak, duygu ve düşüncelerini aktarmak için dili edinir. Söz öncesi iletişim becerileri, çocuğun bu edinim sürecini kolaylaştıran ve çevresi ile sağlıklı iletişim kurmasını sağlayan öğelerdir. Söz öncesi becerilerinde gerilik olan çocuklarda bu becerilerin kazandırılması öncelikli olmalıdır.
Söz öncesi becerilerini tek tek açalım
Bakma, dinleme: Bebekler anne karnından itibaren işitmeye başlarlar ve doğumdan sonra ebeveyn ve bakıcıları ile sosyal temas halindedir. Çevresindeki sesleri dinler, annesinin yüzünün izler. Özel gereksinimli çocuklar bize ilerleyen yaşlarında gelirler. İlk değerlendirmede kontrol ettiğim isme tepki, sesin kaynağını bulma ve onunla iletişime geçtiğimde beni dinlemesidir.
Ortak dikkat: Başka bir kişinin ilgisini takip etme, ilgilerini başka bir kişiyle paylaşmak olarak ifade edilebilir. Çocukların istedikleri nesneyi parmakla göstermesi, göz teması kurması oyununa katıldığınızda jest ve mimikleri ile sizinle iletişime geçmesi ortak dikkati içerisinde yer alır.
İzleme: Dil edinimi için gerekli uyaranları alabilmesi için çocuğun çevresini ve çevresindeki kişileri izlemesi onlara dikkatini yöneltmesi önemlidir. Özellikle otizmli çocuklarda en sık gözlemlediğim durum insanları yerine nesneleri izleme ve bunlara takılı kalmaktır.
Jest ve mimikler: Jest ve mimikler söz öncesi iletişim döneminde çocuğun duygu ve düşüncelerini anlamamızı sağlar. Yine otizmden etkilenmiş çocukları değerlendirmeye aldığımda jest ve mimik kullanmadıklarını gözlemliyorum. Bu çocukların bir şeyi sevip sevmediğini veya duygularını anlamak çevresi için oldukça zor olacaktır.
Bekleme: Bekleme sadece dil edinimi için sosyal hayatın içinde bağımsız bir birey olması için olmazsa olmaz becerilerden biridir. Bekleme becerisi birçok problem davranışın azalmasına ve derslerin daha verimli geçmesini sağlar. Dil edinimi ve iletişim için beklemek ve karşı tarafın dediklerini yaptıklarını takip etmek gerekir.
Sıra alma: Tıp ki bekleme becerisi gibi tüm sosyal hayatta olmazsa olmaz becerilerden birisidir. Sıra alma becerilerindeki zayıflık akran etkileşiminin de olumsuz yönde etkileyecektir. Değerlendirmeye aldığım özel gereksinimli çocuklarda sıralı bir şekilde oyun oynamak mutlaka kontrol ettiğim bir beceridir.
Taklit becerileri: Taklit bir öğrenme biçimidir. Doğumdan itibaren gelişen taklit 1 yaş civarında çevresindeki insan ve nesne hareketlerini taklit etme noktasına ulaşır. Bu noktadan sonra çocuk, çevresindeki hareketleri taklit ederek birçok beceri ve davranış öğrenir. Sözcükleri de çocuklar taklit yoluyla edinirler. Hiç öğretilmediği halde bir bebeğin babası gibi araba sürme hareketleri sergilediğini görmüşsünüzdür, taklit özellikle otizmden etkilenmiş bireylerde sınırlıdır ve temel beceri olarak öncelikli olarak desteklenmelidir.
Dil edinim evreleri birbirinin önkoşulu özelliğini taşımaktadır bu yüzden söz öncesi iletişim becerilerindeki eksiklikler sözel iletişimi olumsuz etkileyecektir. Sözel iletişimin gelişmesi ve çocuklarınızın konuşması için beklentilerinizin farkındayım. Sağlıklı bir sözel iletişim ve dil edinim süreci için söz öncesi becerilerindeki eksiklerin tamamlanması gerektiğini tekrardan vurgulamak isterim.
SELÇUK BAYRAM
ÖZEL EĞİTİM ÖĞRETMENİ
Comments