Okul Öncesi Dönemde Disleksi Belirtileri - Erken Tanı

Okul öncesi dönemde görülen dil gelişimindeki sorunların, ileriki yaşlarda meydana gelebilecek öğrenme sorunlarının bir göstergesi olabildiği pek çok araştırmada ortaya konmaktadır.

Okul Öncesi Dönemde Dil Alanındaki Disleksi Belirtileri

1-     Konuşmada gecikme

2-     Sözcük dağarcığında yaşına göre kısıtlı olması

3-     Nesnelerin isimlerini söylemekte güçlük

4-     Bebeksi konuşmayı sürdürme

5-     Eylem sözcüklerini karıştırma

6-     Sözcükleri yanlış telaffuz etme

7-     Kendini ifade etmekte güçlük

8-     Karmaşık yönergeleri akılda tutmakta güçlük

9-     Şarkı, şiir, tekerleme vb. Öğrenmekte güçlük

• Disleksili çocukların çoğunun erken çocukluk döneminde konuşmalarının geciktiği, ilk doğum günlerinde “anne, baba, mama”gibi anlanmlı sözcükleri söyleyemedikleri sıklıkla gözlemlenmektedir.

• Konuşmaya başladıktan sonra ise sözcük dağarcıklarının yaşlarına uygun olmadığı, bildikleri ve kullandıkları sözcük sayısının olması gerekenden az olduğu, uygun sözcükleri bulmakta, bilinen nesnelerin isimlerini söylemekte güçlük yaşadıkları sıklıkla görülmektedir. Örnek verecek olursam; disleksili çocuklar “saçımızı neyle yıkarız?” sorusuna “köpürtürüz” diyebilirler.

• Yapılan bir çalışmada okuma güçlüğü olan çocukların 3 yaş dönemlerinde daha yavaş konuşma hızına sahip oldukları ve konuşurken daha fazla durakladıkları bulunmuştur.

• Disleksili çocuklar hafızalarında olan bildikleri sözcükleri hatırlamakta güçlük çekebilirler. Büyüdükleri halde sözcüklerin yerine onu çağrıştıran sesler kullanabilir, bebeksi konuşmayı sürdürebilirler. Örneğin; köpek yerine havhav demek gibi.

• Günlük hayatta sık kullanılan eşyaların isimlerini karıştırabilirler. Örneğin; “Annen çorbayı neyin içinde pişirir?” sorusuna cevap olarak tencere yerine tava diyebilirler.

• Sürekli görüştükleri arkadaşlarının, akrabalarının isimlerini öğrenmekte güçlük çekebilirler.

• Aynı zamanda kısıtlı sözcük dağarcıkları kendilerini yeterince ifade etmelerini engelleyerek okulda arkadaşlarıyla ilişki kurmalarını zorlaştırabilir.

• Eylem sözcüklerini karıştırabilirler. Örneğin; “güle güle” diyene “güle güle”, “hoş geldin” diyene “hoş geldin” diyebilirler. “Dün dedeme gittim” yerine “dün dedeme geldim” diyebilirler.

• Yaşları büyüdüğü halde kelimeleri yanlış telaffuz edip benzer sesleri karıştırarak harf ve hecelerin yerini değiştirebilirler. Uzun kelime telaffuzlarında zorlanabilirler. Örneğin; porkatal, çaycamlık, feştali, vami diyebilirler.

• Gramer kurallarına uygun, düzgün sıralı cümleler kuramamaları nedeniyle kendilerini ifade etmekte zorlanabilirler. Aynı zamanda dinledikleri hikayeleri, yaşadıkları olayları anlatmakta da güçlük çekebilirler. Anlatımları bölük pörçük olabilir.

• Disleksili çocuklar karmaşık yönergeleri anlama, sırasıyla akıllarında tutma konusunda da güçlük yaşayabilirler. Okulda oyunlarda öğretmenin verdiği ikili üçlü yönergeleri sırasıyla yapmakta güçlük çekerek ne yapacağını arkadaşlarına bakarak anlamaya çalışırlar.

• Disleksili çocukların konuşma dilindeki sesleri algılamada ve ayırt etmede (fonolojik farkındalık) güçlükleri olabilir. Sözcükleri oluşturan harflerin ve hecelerin sıralanması konusundaki farkındalıkları ve becerileri yeterli olmayabilir.

• Disleksili çocukların benzer sesleri tanıma ve kafiye öğrenmedeki sorunları, kreşte ve anaokulunda çocuk şarkılarını, şiirlerini ve tekerlemelerini öğrenmekte güçlük yaşamalarına neden olabilir. Bu durum etkinliklere karşı istekli olmamalarına, bu tip etkinliklerden zevk almamalarına neden olabilir. Hatta bu nedenle ebeveynler okulda çocuklarının bir şey öğrenmediğini düşünebilirler.

Değerli veliler:

tabii bu belirtilerden sadece tek bir tanesinin görülmesi çocuğunuzun disleksi olduğu anlamına gelmez. Bunlar aradığımız ufak kırıntılardır. Ancak dil alanındaki belirtilerden birden fazlasını çocuğunuzda gözlemliyorsanız o zaman üzerinde düşünüp bir şeyler yapmak gerekebilir.

YUNUS EMRE AYDOĞDU

ÖZEL EĞİTİM ÖĞRETMENİ