Otizmli Çocuklar için Evde Özel Eğitim Düzenlemeleri

Çocukların günlük yaşamının büyük bir kısmı ev ortamında aile bireyleriyle geçer. Bu nedenle, çocuğun özelliklerine ve ihtiyaçlarına uygun bir çevre düzenlemesi yapmak, onların istendik davranışları doğal yollarla geliştirmesine yardımcı olur. Bu yazıda, özellikle otizmli öğrencilerim için yaptığım ev oturumlarından örneklerle, bu düzenlemelerin nasıl yapıldığını açıklayacağım. Bu yöntemler, tüm yetersizlik gruplarındaki çocuklar için geçerlidir.

Otizmli Çocuklar İçin Hazırlık Süreci

• Değerli aileler, bu sürece başlamadan önce kendinize iki temel soru sormanızı istiyorum:

  1. Benim çocuğumun ihtiyacı ne?

  2. Benim çocuğumun ilgilerini neler çekiyor?

  Bu iki sorunun cevaplarını bir kâğıda sıralayın. Daha sonra, çocuğunuzun ilgi duyduğu nesnelerle hangi ihtiyaçlarına yönelik etkileşim kurabileceğinizi düşünmeye başlayın. Örneğin, ütüye ilgi duyan bir çocuğun dil gelişimini desteklemek için ütüyle "fısfıs" sesini dil girdisi olarak sunabilirsiniz.

  Bu çıkarımları yaptıktan sonra, çocuğunuzun evde serbestçe dolaştığı odalara 2-3 nesne düşecek şekilde etrafı organize edin. Çok fazla nesne koymak, çocuğun odaklanmasına engel olabilir. Eğer çocuğunuzun seviyesi uygunsa, nesneleri ulaşamayacağı yüksekliklere koyarak talep etme ve fırsat öğretimi çalışmaları için de zemin hazırlamış olursunuz.

  
  

  Otizmli Bir Çocuğun İlgileriyle Etkileşim: Örnek Olay 1

  
  

  2.5 yaşındaki Ahmet'in sevdiği nesneler kelebek şeklindeki duvar süsü, ütü ve tencerelerdi. Hedeflerimiz ise ortak dikkat, göz teması ve oyundu. Oturma odasında, en çok ilgi duyduğu kelebeği ulaşamayacağı bir yüksekliğe kaldırdık, ütüyü koltuğun üzerine, tencere ve kepçeleri ise odanın bir köşesine koyduk.

  Anne, Ahmet'i hiçbir yönerge vermeden gözlemledi. Ahmet'in dikkatini yüksekteki kelebek süsü çektiğinde, anne "Ooo, sen kelebeği mi istiyorsun?" diyerek kelebeği eline aldı. "Kelebek pırr pırr uçuyor" diyerek hareketlere model oldu ve "Ahmet" diyerek seslenerek göz teması kurmaya çalıştı. Göz teması sağlandığında, "Çok güzel baktın bana Ahmet, al bakalım biraz da sen oyna" diyerek nesneyi ona verdi. Bu süreçte çocuğun oyununa müdahale etmeden onun hareketleri hakkında konuşmaya devam etti.

  
  

  Otizmde Stereotipi Hareketleri Çevre Düzenlemesiyle Yönetmek: Örnek Olay 2

  
  

  3 yaşındaki Ali, oyuncakları ile tek başına ve tek eylemli oynuyordu. Oyuncaklar olmadığında ise stereotipi hareketler (boş koşular) sergiliyordu. Hedefimiz, bu hareketler yerine ilgilerine yönelmesini sağlamaktı.

  Ali'nin boş koşu yaptığı holdaki kalorifer peteklerinin üzerine sevdiği arabaları koyduk. Holün geniş kısmına lobutları ve topları yerleştirdik. Bisikletini ise holün ortasına koyarak koşu mesafesini kısalttık. Bu düzenleme sayesinde Ali, boş koşmak yerine sevdiği oyuncaklara yönelmeye başladı. Aile üyeleri de ona eşlik ederek onunla birlikte oynamaya başladı ve Ali, daha önce uzaklaştığı ebeveynleriyle paralel oyunlar oynamaya başladı. Bu sayede, stereotipi hareketlerinde azalma gözlemledik.

  
  

  Önemli Notlar

  
  

  • Çocuğunuzu bir yere yönlendirmeyin veya zorlamayın; sadece çevreyi organize edin ve onu gözlemleyin.

  • Yöneldiği nesne veya oyuncaklar üzerinden hedefleriniz doğrultusunda etkileşim kurun.

  • Hedefleri özel eğitim öğretmeniniz ile birlikte belirleyin ve çalışmaları video çekerek birlikte değerlendirin.

  • Çocuğa yönerge vermek yerine, onun oyununa dahil olup model olmaya ve birlikte eğlenmeye odaklanın.

  SELÇUK BAYRAM

  ÖZEL EĞİTİM ÖĞRETMENİ

•