Otizmli Çocuklarda Kısıtlı ilgi-Oyunları Geliştirme Tekniği

Merhaba değerli okuyucular

Bu gönderi ilgileri kısıtlı, tek tip oyun oynayan otizmli çocukların ilgilerini nasıl genişleteceğimizi anlatacağım. İyi okumalar dilerim.

KISITLI İLGİ

Hepimizin birbirinden farklı ilgi alanları, sevdiği yiyecekler, eğlendikleri uğraşları vardır. Bu farklı ilgiler sayesinde birçok kelime biliyor, aynı ilgilere sahip kişilerle sosyalleşip paylaşımda bulunabiliyoruz.

Arkadaş ortamında bilmediğimiz bir oyun oynanırken nasıl kenarda izleyici olarak kaldığımızı hayal edelim, veya marangozluğa ilgisi olmayan biriyle marangozluk hakkında ne kadar derin bir sohbet edebiliriz ?

Otizmden etkilenmiş bireyler, gelişim olarak ilerliyor olsalar dahi, kendi kendilerine yeni ilgiler geliştirmekte zorlanabiliyorlar. Örneğin, sadece belirli nesnelere ilgi duyma, sürekli aynı oyunu tekrar etme, aynı yiyecekler yeme veya aynı kıyafetleri giyme gibi. Temel becerileri geliştirdikten sonra çocuğun ilgi envanterinin de gelişmesini takip etmek gerekir. Eğer çocuk yeni ilgiler geliştiremiyorsa bu konuda ona yardımcı olmak gerekebilir.

İLGİ GENİŞLETME

Çocuğun sevdiği oyundan yola çıkarak, ilgi duymadığı oyuna karşı olumlu bir tutum geliştirmek üzerine kurulu bir çalışmadır. Strateji şu şekilde ilerler; sevilen oyun ile ilgi duyulmayan oyun peşpeşe oynanır. Başlangıçta sevilen oyun yoğun, ilgi duyulan oyun daha az oynanırken çalışma sonundan sevilen oyun az, ilgi duyulmayan oyun daha fazla sürdürülür.

Şimdi bunu bir örnek üzerinden inceleyelim.

ÖRNEK OLAY 1

Ali 3 yaşında OSB'den etkilenmiş bir çocuktur. Balık tutma oyununu çok sevmekte ve sürekli bu oyunla vakit geçirmektedir.

Öğretmeni Dedektif Kutu Oyununa da ilgi duymasını hedeflemekte böylece akranlarıyla grup oyunları oynamasını arttırmayı düşünmektedir.

İlk aşamada balık tutma oyunundaki tüm balıkları tuttuktan sonra Dedektif oyununda bir nesneyi bulmasını ister. Çocuğun çalışmayı anlaması ve akıcılık kazanması ile balık tutma oyunu azaltılıp Dedektif oyununda nesne bulma sayısı arttırılır.

Örneğin ;

10 balık tutma / 1 nesne bulma

8 balık tutma / 2 nesne bulma

5 balık tutma / 3 nesne bulma

2 balık tutma / 5 nesne bulma

Buradaki amaç, çocuğun keyif aldığı ilgi duyduğu oyun ile nötr olduğu oyun arasında duygu eşlemesi yaptırmak ve nötr olduğu oyuna da keyifli olarak etiketlemesini sağlamaktır. Çalışmanın yapılmadığı zamanlarda da Dedektif oyunu çocuğun erişebileceği bir yere konur ve talep edip etmeyeceği gözlemlenir.

ÖRNEK OLAY 2

Kerem 5 yaşında OSB'den etkilenmiş bir çocuktur. Tamircilik oyununu çok sevmekte ve sürekli tamircilik oynamak istemektedir.

Öğretmeni kreşte akran etkileşimini artırmak için diğer rol oyunlara ilgi duymasını hedeflemektedir.

Tamirci seti ve doktorculuk seti ( yeni oyunla ilgili kavramları bilmesi önkoşuldur) yan yana konulur. Beş dakika tamircilik oynadıktan sonra bir bebeğin ateşini ölçmesi istenir. İkinci beş dakikanın sonunda iğne yapmasını, üçüncü beş dakikanın sonunda bant yapıştırması istenir.

5 dakika tamircilik / 1 doktorculuk oyunu

4 dakika tamircilik / 1 doktorculuk oyunu

3 dakika tamircilik / 2 dakika doktorculuk gibi tamircilik oyunu azaltılırken doktorculuk oyunu arttırılır.

Yine buradaki amaç, sevilen oyundan yoğun şekilde başlayıp, nötr duygu beslenen oyuna karşı olumlu tutum geliştirmesidir.

Bu çalışmalarda çocuğa olumsuz tutum sergilediği( sevmediğini bildiğimiz) oyun, nesne, yiyeceğe karşı olumlu tutum geliştirmesi amaçlanmaz.

DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

• Örnek olaylardaki süre ve deneme sayıları çocuğa göre uyarlanmalıdır.

• Çocuğa bilgi veya beceri düzeyinin üzerinde ilgiler seçilmemelidir.

• İlgilerine yakın alternatiflerden başlanabilir. İkinci örnek olaydaki tamircilik oyunundan doktorculuk oyununa gibi.

• Bu çalışma ilgi genişletme olduğu için keyif almak ön planda tutulmamalıdır.

• Başka bir pekiştirece ihtiyaç yoktur.

• İlgi duyulan oyunun azaltılıp, nötr oyunun arttırılması iyi planlanmalı, hızlı adım atılmamalı ve her kısa dönemli amaçta akıcılık sağlanmalıdır.

SELÇUK BAYRAM

ÖZEL EĞİTİM ÖĞRETMENİ