Özel Eğitimde Oturma Davranışını Kazandırabiliriz ?

Merhaba sevgili okuyucular, Bu yazımızda;

• Oturma becerisinin önemi

• Nasıl kazandırılacağı

• Yapılan yanlışları örneklerle anlayacağım.

''Öğrencim sandalyesine oturmuyor, ne yapabilirim?’’

''Çocuğum oturmuyor neler yapabilliriz ?''

''Çocuklarda oturma davranışını nasıl arttırırız? ''

tarzında çok soru aldığım için bu yazıyı hazırlamaya karar verdim.

İyi okumalar dilerim.

OTURMA BECERİSİNİN ÖNEMİ

Oturmak aslında bir yerinde bekleme becerisidir. Günlük hayatımızın içerisinde bu becerimizi kullanmamız gereken çok fazla durumla karşılaşabiliriz. Örneğin, otobüs durağında beklemek, sıramızın gelmesini beklemek, okul hayatında ders süresince yerinde oturmak vb.

Ayrıca yerinde beklemek(oturmak), eğitimde daha fazla deneme yapmamıza olanak sağlar. Yerinde bekleme davranışı aslında süresi arttırılarak kazandırılan bir davranıştır.

Yerinde bekleme (oturma) davranışını 3 yaştan önce yoğun şekilde çalışmıyorum. Bunu şöyle destekleyeyim en küçük masa/sandalye bile 3+ yaş için, bu da bize şunu ifade ediyor 3 yaş altındaki çocuklarda oturma davranışını beklememek gerekir.

Yerinde bekleme(oturma) süresini arttırırken, kimi çocuk için otur denildiğinde otururken kimi çocukta ise saniye saniye bir artırım için uğraşıyoruz. Bu da bize her çocuğun farklı olduğunu bu beceriyi de farklı sürelerde ve farklı düzeylerde öğreneceğini gösterir.

OTURMA SÜRESİNİ ARTTIRMAK İÇİN TAKTİKLER

• Ders öncesi fiziksel aktivite: Çok hareketli ve fiziksel aktivitelere düşkün bir öğrenciniz var. Dersin ilk 10 dakikası onu fiziksel olarak yoracak bir parkur veya oyunla bu ihtiyacını karşılayıp daha sonra bekleme süresini arttırmayı çalışabilirsiniz.

• Cazip hale getir: Komut verdiğiniz halde oturmayan sınıf içinde dolaşan, nesnelere düşkün bir öğrenciniz var. Çocuğun peşinde pervane olmak yerine sevdiği nesneleri ve yiyecekleri alın, siz yerinize oturun ve masada oynamaya/yemeye başlayın. Size yönelip masaya yaklaştığında oturmasını isteyin. Oturursa ‘’aferin çok güzel oturdun.’’ Vb. cümlelerle pekiştirerek sevdiği şeyleri onunla masada paylaşın.

• Uygun masa sandalye: En sık gördüğüm hatalardan biridir, çocuğu yetişkin sandalyesine oturtmak. Çocuğun ayaklarının yere bastığı duruma göre yanlarda kol dayanaklarının olduğu küçük sandalyeler ve masalar tercih edilmelidir. Çocukların çoğu yetişkin sandalyesinde kayar kendini aşağıya bırakır.

• Çocuğun süresini ölç: Kimi öğrencilerim ilk dersten yerinde 40 dk otururken, kimi öğrencilerim sadece 2 dakika yerinde otururdu. Eğer çocuğun süresi 5 dakika ise hemen 40 dakika hedeflenmemelidir. 5dakikanın sonunda çocuk problem davranış sergileyerek kalkacaksa eğer bu durumdan önce siz kaldırmalısınız ve bir geçiş etkinliği yapmalısınız. Böylece ‘’sen ağladığın için değil, ben istediğim için kalktın.’’ Düşüncesini çocuğa hissettirelim.

• Masasız oturma: Çocukla aranızda masa olmadan karşılıklı oturabileceğiniz etkinlikler, oyunlar düzenleyerek oturmaya karşı olumlu tutum sergilemesi sağlanabilir.

• Geçişleri planla: Eğer materyal geçişlerinde es veriyorsanız, masa başı çalışmalarınızda geçişleri doğru planlayamadıysanız her boşluk çocuk için yerinden kalkma fırsatı olacaktır. Bu yüzden karşılıklı oturma ve masa başı çalışmalarında, sizde yerinizden kalkıp dolaptan materyal almamalısınız. Çocuğun dikkatini masa üzerinde tutabilmek için masanın üzerine pekiştirecini bulundurabilirsiniz.

• Çevresel düzenleme: Eğer ortamda çok fazla dikkat dağıtıcı uyaran varsa, çocuğun bakış açısının olduğu yönde raflar, raflarda oyuncaklar varsa bu durum onu kalkmaya teşvik edecektir. Olabildiğince çocuk için sade ve dikkat dağıtıcı uyaranlardan arındırılmış bir ortam hazırlamalısınız.

• Kısıtlayıcı düzen: Bu en son çare başvurduğum, uygularken çok dikkatli olduğum gereken en ‘’SERT’’ müdahaledir. Çocuğu bir sandalyeye oturtup, önüne masa çektiğimizde masanın boş kalan yan tarafına çocuğun çıkmasını engelleyecek bir nesne koyuyoruz. Meslek hayatım boyunca bunu sadece 4 öğrencime uyguladım. Genellikle bu aşamaya gelmeden oturma süresini arttırmış oluruz.

HATALAR

Evde sandalyeye oturtup, masada ders çalışmak

Ev çocuğun doğal yaşam alanıdır ve normal gelişim gösteren hiçbir çocuğun annesi çocukla masada vakit geçirmez. O zaman özel gereksinimli 3 yaşındaki bir çocukta masada annesiyle vakit geçirmesin. Hali var 😊

Mama sandalyeleri

Çok sık duyar oldum. ‘’çocuğu kurumda mama sandalyesinde oturtuyorlar.’’ Kemer, kopça, tutamaç, gibi düzeneklerle bir çocuğu sindirip yerinde bekleme süresini arttıramazsınız. Bu çocuğu o anlık oturtmanızı sağlar ama böyle oturup oturma davranışını genelleyen çocuk görmedim.

Yüksek beklenti

Otizm ağırlıklı çalışan öğretmenler bilir, bir çocuktan 2-5 dakika yerinde bekleme ile dünyalar çalışırız. Bu kadar kısa süre oturan bir çocuktan da hemen 40 dakika yerinde oturmasını bekleyemeyiz. O zaman 2 dakika masada 10 dakika halıda gibi geçişlerle çalışmak çocuğun stresini azaltacaktır.

Çok küçük yaşlarda beklemek.

Tartışmaya kapalı bir konudur benim için. Hangi 3yaş altı çocuk masada oturuyor da biz otizmli, down sendromlu bu yaş çocuklardan bunu bekliyoruz ?

İnatlaşmak

Ben çocukla inatlaşıp kazanan öğretmen/veli görmedim. Çocuğa ‘’bağırdım ve kalktım.’’ I hissettirmek yerine ‘’ ben istediğim için kalkıyorsun.’’ U hissettirmek sınıf yönetimi açısından daha değerlidir.

Youtube kanalımız için tıkla

İnstagram hesabımız için tıkla

SELÇUK BAYRAM

ÖZEL EĞİTİM ÖĞRETMENİ