RAM’a Başvuru Süreci: Kimler Başvurabilir, Gerekli Evraklar ve Tanılama Süreci

Merhaba değerli okurlar,

Bu yazıda sizlere RAM’a başvuru süreciyle ilgili önemli bilgileri ve bilinmesi gerekenleri derledik.

1) RAM’a kimler başvurabilir?

RAM’lara herhangi bir zihinsel yetersizliği bulunmayan 18 yaş üstü bireyler bireysel başvuru yapabilirken, 18 yaş altı ve zihinsel vb. yetersizliği olan bireyler için kesinlikle veli veya vasiyle başvurulması gerekmektedir. Resmî kurumlarda bakım ve barınma hizmetinden yararlanan bireyler (engelsiz yaşam merkezleri gibi) için de kurumun resmî yazı ile görevlendireceği personel tarafından başvuru yapılabilir.

2) Hangi yetersizlik türleri RAM’a başvurabilir?

RAM’lara tüm yetersizlik türleri olan bireyler eğitsel değerlendirme ve tanılama için başvurabilir. Bunun yanında yetersizlik türü olmayan DEHB (dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu) ve üstün yetenek tanıları için de RAM’lara başvuru yapılabilmektedir.

3) RAM’a nasıl başvurabilirim?

Rehberlik ve Araştırma Merkezleri’nin hepsi şu anda aktif olarak RAMDEVU sistemini kullanmaktadır. Bulunduğunuz il/ilçedeki RAM’ları arayarak randevu talebinde bulunabilirsiniz. Sistem üzerinden veli olarak randevu almanız da mümkündür, ancak RAM’daki yoğunluk, uygulayıcı, testör faktörlerinin göz önünde bulundurulması amacıyla RAM tarafından uygun tarih ve saatlerde randevu oluşturulması sürece daha olumlu yansımaktadır. Randevu oluştururken değerlendirmeye alınacak bireyin TC kimlik numarası, doğum tarihi ve velinin cep telefonu numarası bilgileri gerekmektedir.

4) Randevuya giderken hangi evraklar gereklidir?

• Öncelikli olarak tabii ki bireyin ve veli/vasisinin kimlikleri veya kimlik fotokopileri. Kimliklerin kayıp vb. olduğu durumlarda nüfus müdürlüklerinden alınan nüfus kayıt örneği veya geçici kimlik belgesi istenmektedir. Koruyucu aile yanında kalan bireyler için yapılan başvurularda koruyucu aile belgesi,

• Okula kaydı olan öğrenciler için öğrencinin sınıf öğretmeni tarafından doldurulan Eğitsel Değerlendirme İsteği Formu (sistem üzerinden doldurulup gönderilmektedir, elden evrak getirilmiyor),

• Bireye ait varsa geçerli sağlık raporu,

• Rehabilitasyon hizmetlerinden yararlanan öğrencilerin ilgili kurumca sistem üzerinden düzenlenen dönem sonu performans değerlendirmesi (elden evrak getirilmiyor, sistem üzerinden işlemler yürütülmektedir),

• Anne ve babanın boşanmış olmaları durumunda velayet belgesi,

• Bireye vasi atanması durumlarında ise güncel tarihli vasilik belgesi.

Bu evraklardan herhangi birinin eksik olması halinde eksik evrak tamamlanana kadar öğrencinin raporlama sürecinde gecikmeler olacaktır. Bu nedenle randevuya gitmeden önce evrakların hepsinin hazır olması önemlidir.

5) RAM’a hangi durumlarda başvurulmaktadır?

RAM’larda iki çeşit rapor düzenlenmektedir. Bunlardan ilki, bireyin okul durumu için hazırlanan yönlendirme kararıdır. Öğrenci kaynaştırma eğitimi mi almalı, özel eğitim sınıfından mı yararlanmalı, bu kararın belirtildiği rapordur. Bu rapor için okul idaresi de veliyi haberdar ederek RAM’dan randevu alabilir. Öğrencinin kademe değişikliği işlemlerinde (ilkokuldan ortaokula, ortaokuldan liseye geçiş dönemleri) de yine aynı şekilde okul müdürlükleri RAM’ları arayarak randevu oluşturabilir.Bir diğer düzenlenen rapor, bireyin rehabilitasyon hizmetlerinden faydalanması için olan destek eğitim raporudur. Bunun için de yine aynı şekilde veli veya öğrencinin devam ettiği rehabilitasyon merkezi tarafından randevu alınabilmektedir. İki rapor için de bir önceki maddede geçen evrakların hepsinin hazır bulundurulması gerekmektedir.

6) RAM’a başvurduktan sonra tanılama ve raporlama sürecini iptal edebilir miyiz?

RAM’a ilk kez başvurmuş olan birey veya velisiyle birlikte gelen bir öğrencinin eğitsel değerlendirme ve tanılama işlemlerine başlamadan önce değerlendirmeye alacak olan özel eğitim öğretmeni tarafından ilk olarak aileye veya bireye ayrıntılı bilgilendirme yapılır. Nedir bu ayrıntılı bilgilendirme? Bireye kurumda gerekli görülürse zeka testi uygulanacağı, performans değerlendirmesine bakılacağı, değerlendirme sonucunda bireyin tanı alabileceği, gerekli durumlarda hastaneye giderek sağlık raporu alması gerektiği, bireye koyulan tanı sonrasında sınıf veya okul değişikliği durumlarının olabileceği gibi hususlarda tüm ihtimaller üzerinde durularak ayrıntılı bir açıklama yapılmaktadır. Birey, yapılacak olan tüm bu işlemleri onaylıyorsa ve sürecin başlatılmasına dair kabul ettiğini bildirirse buna yönelik eğitsel değerlendirme ve tanılama işlemleri yürütülür.Ancak bazı veliler sağlık raporu veya tanı alma kısmında tereddüte düştüğü için süreci kabul etmeyebiliyorlar. Bu durumda velinin rızası olmadığı için ve çocuğuyla ilgili olan yapılacak işlemleri kabul etmediği için durum tutanakla kayıt altına alınarak işlem yapılmayabilir. Böylece süreç iptal edilmiş olur.Burada önemli olan husus, RAM’a yönlendirmeden önce okul idaresi ve öğretmenler tarafından başlatılacak süreç hakkında veliyi bilgilendirmektedir. Bazı durumlarda veliye hiçbir bilgi verilmeden RAM’a yönlendiriliyor ve “Git bakalım orada size bir bakacaklar” deniliyor. Veli, RAM’a geldiği zaman nereye geldiğini ve ne yapılacağını bilmediği için daha olumsuz bir yaklaşım sergiliyor. Süreç her ne kadar RAM personeli tarafından ayrıntılı bir şekilde anlatılsa da, ilk kez karşılaştığı bir durum nedeniyle direkt reddetme yoluna da girebiliyor. Bu nedenle eğer öğrenciyle ilgili bir durum gözlemlenmeye başlandıysa, bu da ilk olarak veliyle paylaşılmalı, sürecin içine en baştan dahil edilmelidir.

7) RAM’larda tanılama sürecinde hangi testler uygulanmaktadır?

Bakanlığın hazırlayıp göndermiş olduğu standart ölçme araçları olan performans değerlendirme formları ve yine bakanlığın açmış olduğu eğitimlerde testörlüğü olan personelce uygulanan zeka testleriyle değerlendirme yapılmaktadır. Şu an güncel olarak ASİS, Leitter, WİSC-R IV, Stanford Binet gibi zeka testleri uygulanmaktadır.

8) Öğrencinin velisi olarak kimler başvuru yapabilir?

Anne, baba, kanuni sorumluluğunu üstlenmiş kişi (vasi, koruyucu aile ya da Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na bağlı kurum temsilcisi). Belirtilen kişiler dışında hiç kimse veli olarak kabul edilemez ve öğrenciyle ilgili işlem yapılamaz.

Öznur ORHAN

Özel Eğitim Öğretmeni