Rehberlik Araştırma Merkezi (RAM) Tanı Kaldırabilir mi?

Merhaba değerli okurlar,

Öğretmenler ve veliler tarafından sıklıkla talep edilen “RAM (Rehberlik Araştırma Merkezi) tanımızı kaldırsın” konusuna değinmek istiyorum bu yazıda. Ancak açıklamaya başlamadan önce "RAM'lar hangi tanıları koyabiliyor ki kaldırabilsin’’ cevabını vermek gerekiyor sanırım

 Öncelikle tanı denildiğinde aklımıza iki şeyin gelmesi gerekiyor: tıbbi tanı ve eğitsel tanı. Rehberlik ve Araştırma Merkezleri'nin tanı koyma yetkisi vardır evet ancak değerlendirme sonrasında çocuğa yönelik tanımladığımız eğitsel tanıdır, tıbbi tanılar değil. Yani sadece RAM’da uygulanan zekâ testi ve performans değerlendirmesine bakarak bir öğrenciye otizm, görme yetersizliği, işitme yetersizliği, dil ve konuşma güçlüğü, öğrenme güçlüğü veya DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu) gibi tıbbi tanıları koyma durumu söz konusu değildir. Bu tanılar doktor kontrolünde değerlendirilen, teşhis edilen tıbbi tanılar olduğundan tarafımıza iletilen herhangi bir sağlık raporu bulunmadan öğrencinin eğitsel tanısında belirtilemez veya kaldırılamaz da.

“E o zaman RAM'lar direkt hastaneden gelen raporla mı işlem yapıyor?” diye düşünebilirsiniz. Bu soruya da şöyle açıklık getirelim. Öğrenci bize ilk kez geldiğinde kurumda uygulanan zekâ testleri, performans değerlendirmesi ve okuldan gelen eğitsel değerlendirme formundaki bilgiler doğrultusunda kurulda değerlendirildiğinde öğrencide zihinsel anlamda bir yetersizlik olduğu kararına varılırsa; eğitsel tanıyı (eğer rehabilitasyon desteği istenmiyorsa) sağlık kuruluşuna yönlendirmeden bizler koyup okul kararını alabiliyoruz. Ancak aile rehabilitasyondan faydalanmak istiyorsa ÇÖZGER gerektiğinden yine her halükârda sağlık kuruluşuna yönlendirmek zorundayız. Yani kısaca RAM’daki iş ve işleyiş çoğunlukla hast aneye yönlendirme noktasına gelebiliyor. Burada önemli olan nokta, velilerimizin süreci bir bütün olarak görüp ona göre hareket etmesi. RAM’a gelip tanılama sürecini başlattıktan sonra iş hastane raporu alma kısmına geldiğinde vazgeçilmesi süreci olumsuz etkileyerek öğrencinin gerekli eğitimi alma sürecini de geciktiriyor.

Tanı kaldırma konusuna gelirsek; yukarıda da belirttiğim gibi zihinsel yetersizlik de dahil bir doktor ve sağlık kuruluşu tarafından verilen bir rapordaki tanıyı tabi ki RAM'lar kaldıramıyor. Yani hastane tarafından işitme yetersizliği tanısı koyulan bir öğrencinin eğitsel tanısında hayır bu tanı yok, kabul etmiyoruz diyemeyiz ya da doktorun DEHB, otizm tanısı verdiği bir öğrencinin eğitsel tanısına bu tanıları eklememezlik yapamayız. Tabi ki bazen şöyle durumlar yaşanabiliyor: Tanı uyuşmazlığı dediğimiz RAM’dan ve hastaneden çıkan kararın birbirini tutmaması durumu. Örnekle açıklarsak; RAM’da değerlendirmeye ve teste aldığımız bir öğrenciyi zihinsel yetersizlik şüphesiyle hastaneye yönlendirdiğimizde hastanelerden bize bazen Öğrenme Güçlüğü tanısı gelebiliyor. Bu durumda itiraz hakkımızı kullanabiliyoruz ve elimizdeki verilerle hastaneden çıkan rapora itiraz edebiliyoruz. Sonrasında aile, hakem hastanelere yönlendirilerek yeniden bir değerlendirme süreci yapılabiliyor. Tabi ki bu bahsettiğim sürekli yaşanan bir durum değil ancak gerçekleştiğinde de böyle bir yol izlenebiliyor.

Süreci baştan özetlemek gerekirse; ailelerin çocuklarındaki tanıyı kaldırmak gibi bir düşünceleri varsa RAM’dan önce hastanelere gitmesi gerekiyor. ÇÖZGER dediğimiz bir heyet raporudur ve heyetin onaylayarak koyduğu bir tanı da ancak yine aynı şekilde kalkabilir. Bu nedenle RAM’ların tanı kaldırma sürecinde aktif bir rolde olduğunu düşünmemek gerekir. Çünkü RAM’a bu taleple gelen veliyi biz de hastaneye yönlendiriyoruz, yol uzamış oluyor sadece 😊

Değerli veliler, tanı koyma süreci kolay bir süreç olmadığından kaldırılması da kolay olmuyor tahmin edebildiğiniz gibi. Yıllardır zihinsel yetersizlik tanısı olan bir öğrenci için bu sene, çocuk mental olarak normale döndü tanısı yok diyebilmek çok olası bir durum değildir. Yine diğer tanılar için de çocuk bu sene otizm seneye otizmi geçer gibi bir durum söz konusu değildir. Bu sebeple çocuklarımızın/öğrencilerimizin tanısını kaldırma yarışına girmek yerine, eğitim olanaklarından daha fazla nasıl yararlanabiliriz düşünmek daha kıymetli ve faydalı olacaktır.

Öznur ORHAN

Özel Eğitim Öğretmeni